દિલ્હી:કૃષિ ઉડાન યોજના 2.0ની જાહેરાત 27 ઓક્ટોબર 2021ના રોજ કરવામાં આવી હતી, જેમાં હાલની જોગવાઈઓને વધારીને મુખ્યત્વે પહાડી વિસ્તારો, ઉત્તર-પૂર્વીય રાજ્યો અને આદિવાસી વિસ્તારોમાંથી નાશ પામેલા ખાદ્ય ઉત્પાદનોના પરિવહન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. હવાઈ પરિવહન દ્વારા કૃષિ પેદાશોની ચળવળને સરળ બનાવવા અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, એરપોર્ટ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (AAI) ભારતીય માલવાહક અને P2C (પેસેન્જર-ટુ-કાર્ગો) એરક્રાફ્ટ માટે લેન્ડિંગ, પાર્કિંગ, ટર્મિનલ નેવિગેશનલ લેન્ડિંગ ચાર્જિસ (TNLC) અને રૂટ નેવિગેશન ફેસિલિટી ચાર્જિસ (RNFC)ની સંપૂર્ણ માફી પ્રદાન કરે છે. આ યોજના મુખ્યત્વે ઉત્તર પૂર્વીય, પર્વતીય અને આદિવાસી ક્ષેત્ર પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતા લગભગ 25 એરપોર્ટને આવરી લે છે અને અન્ય પ્રદેશો/વિસ્તારોમાં 28 એરપોર્ટને આવરી લે છે. કૃષિ ઉડાન 2.0ના મૂલ્યાંકન પછી, કુલ 58 એરપોર્ટમાં વધુ પાંચ એરપોર્ટનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
કૃષિ ઉડાન યોજના એક સંકલન યોજના છે જેમાં નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલય, કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગ, પશુપાલન અને ડેરી વિભાગ, મત્સ્યોદ્યોગ વિભાગ, ખાદ્ય પ્રક્રિયા ઉદ્યોગ મંત્રાલય, વાણિજ્ય વિભાગ, આદિજાતિ મંત્રાલય એમ આઠ મંત્રાલયો/વિભાગો છે. બાબતો, ઉત્તર-પૂર્વ ક્ષેત્રના વિકાસ મંત્રાલય કૃષિ પેદાશોના પરિવહન માટે લોજિસ્ટિક્સને મજબૂત કરવા માટે તેમની હાલની યોજનાઓનો લાભ લેશે. કૃષિ ઉડાન યોજના હેઠળ કોઈ ચોક્કસ બજેટ ફાળવણી નથી.
કૃષિ ઉડાન યોજના 2.0 નો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય એગ્રી-ઉત્પાદન, જેમાં બાગાયત, મત્સ્યઉદ્યોગ, પશુધન અને પ્રોસેસ્ડ ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે તેના પરિવહન માટે મોડલ મિશ્રણમાં એર કેરેજનો હિસ્સો વધારવાનો છે. આ યોજના ખેડૂતોને કૃષિ ઉત્પાદનોના પરિવહનમાં મદદ કરે છે જેથી કરીને તે તેમની મૂલ્ય પ્રાપ્તિમાં સુધારો કરે.
શરૂઆતમાં 53 એરપોર્ટને 06 મહિના માટે પાયલોટ પ્રોજેક્ટમાં આવરી લેવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ, સમીક્ષા દરમિયાન, 05 વધુ એરપોર્ટ ઉમેરવામાં આવ્યા આમ કુલ 58 એરપોર્ટને આવરી લેવામાં આવ્યા છે, જેમકે, આદમપુર, અગરતલા, અગાટી, આગ્રા, અમૃતસર, બાગડોગરા, બરેલી, ભુજ, ભુંતર, ચંદીગઢ, કોઈમ્બતુર, દેહરાદૂન, ડિબ્રુગઢ, દીમાપુર, ગગ્ગલ, ગોવા, ગોરખપુર, હિંડોન, ઇમ્ફાલ, ઇન્દોર, જેસલમેર, જમ્મુ, જામનગર, જોધપુર, જોરહાટ, કાનપુર, કોલકાતા, લેહ, લેંગપુઇ, લીલાબારી, નાસિક, પાક્યોંગ, પંતનગર, પઠાણકોટ, પટના, પિથોરાગઢ, પોર્ટબ્લેર, પ્રયાગરાજ, પુણે, રાયપુર , રાજકોટ, રાંચી, રૂપસી, શિલોંગ, શિમલા, સિલચર, શ્રીનગર, તેજપુર, તેઝુ, તિરુવનંતપુરમ, તિરુચિરાપલ્લી, વારાણસી, વિશાખાપટ્ટનમ, બેલાગવી, ભોપાલ, દરભંગા, જબલપુર અને ઝારસુગુડા.
કૃષિ ઉડાન યોજના જરૂરિયાત મુજબ નાશવંત કૃષિ પેદાશો માટે હવાઈ પરિવહન અને લોજિસ્ટિક સહાય પૂરી પાડવાની છે. ઉપર જણાવ્યા મુજબ 8 મંત્રાલયોની હાલની યોજનાઓનો લાભ લેતા, ઉત્પાદકો માંગને ધ્યાનમાં લઈને યોજના હેઠળ સૂચિબદ્ધ 58 એરપોર્ટ પર ઉપલબ્ધ સેવાઓનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
આ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય ખાસ કરીને દેશના ઉત્તર-પૂર્વ, ડુંગરાળ અને આદિવાસી વિસ્તારોમાંથી ઉદ્ભવતા તમામ કૃષિ પેદાશો માટે સીમલેસ, ખર્ચ-અસરકારક, સમયમર્યાદા, હવાઈ પરિવહન અને સંલગ્ન લોજિસ્ટિક્સની ખાતરી કરવાનો છે. ગૌહાટીથી ‘કિંગ ચિલીઝ, બર્મીઝ દ્રાક્ષ અને આસામી લેમન’, ત્રિપુરાથી ‘જેકફ્રૂટ’ અને દરભંગાથી ‘લીચી’નું હવાઈ પરિવહન થોડા સફળ ઉદાહરણો છે.
આ માહિતી નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી જનરલ (ડૉ.) વી.કે. સિંહ (નિવૃત્ત)એ આજે લોકસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં આપી હતી.