ગુજરાતના લોથલ ખાતે નેશનલ મેરીટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ બનાવવામાં આવશે

અમદાવાદ:ગુજરાતના લોથલના ઐતિહાસિક સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિના ક્ષેત્રમાં,બંદરો,શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલય નેશનલ મેરીટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (NMHC)નું નિર્માણ કરી રહ્યું છે. ભારતમાં તેના પ્રકારનું પ્રથમ સંકુલ, આ કેન્દ્ર ભારતના સમૃદ્ધ અને વૈવિધ્યસભર દરિયાઈ વારસાને પ્રદર્શિત કરશે. NMHC પ્રોજેક્ટનો શિલાન્યાસ વડાપ્રધાન દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. નરેન્દ્ર મોદી અને માસ્ટર પ્લાન માટેની સંમતિ માર્ચ 2019માં આપવામાં આવી હતી.

આ પ્રોજેક્ટ વિવિધ તબક્કામાં પૂર્ણ કરવાની યોજના છે:

તબક્કો 1A માં 5 ગેલેરીઓ સાથે પાર્ટ મ્યુઝિયમ બિલ્ડિંગ કોમ્પ્લેક્સ અને ભારતીય નેવી અને કોસ્ટ ગાર્ડ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી નેવલ ગેલેરી અને 35 એકરમાં સંબંધિત જમીન વિકાસનો સમાવેશ થાય છે. આ તબક્કાને EPC મોડ હેઠળ રૂ. 774.23 કરોડ ના ખર્ચે વિકસાવવામાં આવી રહ્યો છે.

તબક્કો 1B માં બાકીના સંગ્રહાલયનો સમાવેશ થાય છે જેમાં બેલેન્સ ગેલેરીઓ, લાઇટ હાઉસ, 5D ડોમ થિયેટર, બગીચા કોમ્પ્લેક્સ અને અન્ય ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો સમાવેશ થાય છે. આ તબક્કાને EPC મોડ હેઠળ વિકસાવવાની દરખાસ્ત છે.

બીજા તબક્કામાં સ્ટેટ્સ પેવેલિયન, લોથલ સિટી, હોસ્ટેલ, ઈકો રિસોર્ટ્સ, મેરીટાઇમ એન્ડ નેવલ થીમ પાર્ક, ક્લાઈમેટ ચેન્જ થીમ પાર્ક, મોન્યુમેન્ટ થીમ પાર્ક અને એડવેન્ચર એન્ડ એમ્યુઝમેન્ટ પાર્ક સહિત મેરીટાઇમ ઈન્સ્ટીટ્યુટનો સમાવેશ થશે. આ તબક્કા હેઠળના ઘટકોને PPP મોડ હેઠળ ચલાવવામાં આવશે.

કેન્દ્રીય મંત્રી MoPSW અને આયુષ સર્બાનંદ સોનોવાલે જણાવ્યું હતું કે, “તે MoPSWની સાગરમાલા યોજના હેઠળનો એક મોટો પ્રોજેક્ટ છે જેમાં એડ્યુટેનમેન્ટ અભિગમ છે. અદ્યતન ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને મેરીટાઇમ હેરિટેજને લોકોમાં જાગૃતિ ફેલાવવા માટે વપરાશકર્તા મૈત્રીપૂર્ણ રીતે પ્રોજેક્ટ કરવામાં આવશે. EPC અને PPP મોડ સહિત NMHC પ્રોજેક્ટની કુલ કિંમત રૂ. 3,500 કરોડ છે. NMHC તબક્કો 1A નું કમિશનિંગ માર્ચ 2024 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાનો લક્ષ્યાંક છે.”

આ પ્રોજેક્ટમાં ગુજરાત સરકાર મહત્વની ભૂમિકા ભજવી રહી છે. ગુંડી-લોથલ-સરગવાલા ગામ થઈને SH1 થી NMHC સાઇટ સુધીના 11.58 કિલોમીટરના રસ્તાને 4 લેન કરીને, સાઇટને પાણી પુરવઠાનું જોડાણ આપીને અને NMHC પર 66 kV પાવર સપ્લાય આપીને તે બાહ્ય ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવીને પ્રોજેક્ટને સમર્થન આપી રહી છે.

NMHC ના લક્ષ્યાંકો:

100% અર્થવર્ક પૂર્ણ થયું (1.7 લાખ ક્યુ. મીટર)

3200 મીટરની બાઉન્ડ્રી ફેન્સીંગ પૂર્ણ

1200 વૃક્ષો વાવ્યા

304 થાંભલા ઊભા કરાયા

ઇન્ડિયન પોર્ટ, રેલ એન્ડ રોપવે કોર્પોરેશન લિમિટેડ (IPRCL), મુંબઈને મંત્રાલય દ્વારા NMHC પ્રોજેક્ટને સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરવા માટે અમલીકરણ એજન્સી તરીકે નામાંકિત કરવામાં આવ્યું છે.

પ્રખ્યાત આર્કિટેક્ચર ફર્મ મેસર્સ હાફીઝ કોન્ટ્રાક્ટર (AHC) ને NMHC પ્રોજેક્ટના મુખ્ય મેનેજમેન્ટ કન્સલ્ટન્ટ (PMC) તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. તબક્કા 1A ની નીચેની 5 ગેલેરીઓ માટે કન્સેપ્ટ ડિઝાઇન અને પ્લાન તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે:

a) ગેલેરી-1ઓરિએન્ટેશન અને દરિયાઈ પૌરાણિક કથા

b) ગેલેરી-2હડપ્પન: ધ પાયોનિયર સીફર્સ

c) ગેલેરી-3પોસ્ટ હડપ્પન માર્ગો: આબોહવા પરિવર્તનની અસર

d) ગેલેરી-4ગ્રીકો-રોમન વિશ્વ સાથે ભારતનો સંપર્ક

e) ગેલેરી-5વિશેષ પ્રદર્શનો

ભારતીય નૌકાદળના અધિકારીઓ સાથે પરામર્શ કરીને AHC દ્વારા ગેલેરી  અને સબમિટ કરવામાં આવેલી ગેલેરીઓ માટે કલાકૃતિઓની એકીકૃત સૂચિ 6 (ભારતીય નૌકાદળનો ઉદભવ) ની કન્સેપ્ટ ડિઝાઇન પર કામ ચાલુ છે.

NMHC ફેઝ 1A ના બાંધકામ, પરીક્ષણ અને કમિશનિંગ માટેનો EPC કોન્ટ્રાક્ટ 09મી માર્ચ, 2022ના રોજ ટાટા પ્રોજેક્ટ્સને આપવામાં આવ્યો છે અને તેને 6મી માર્ચ, 2024 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાનો લક્ષ્યાંક છે.

તબક્કો 1B અને તબક્કો 2 માટે ટેન્ડરિંગ પ્રક્રિયા પ્રગતિ હેઠળ છે અને તે ડિસેમ્બર, 2022 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાનો લક્ષ્યાંક છે.

સ્ટાફ ક્વાર્ટર માટે 25 એકર વધારાની જમીન ઓળખવામાં આવી

NMHC પ્રોજેક્ટનું સરકારમાં ટોચના સ્તરે સતત દેખરેખ રાખવામાં આવે છે અને બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ દ્વારા હિતધારકો અને સંકળાયેલ સંસ્થાઓ સાથે નિયમિત સમીક્ષા બેઠકો દ્વારા સફળ અમલીકરણની ખાતરી કરવામાં આવે છે.