નવી દિલ્હીઃ 31 જાન્યુઆરી, 2023ના રોજ સંસદમાં ‘આર્થિક સમીક્ષા 2022-23’ રજૂ કરતાં કેન્દ્રીય નાણા અને કોર્પોરેટ બાબતોના મંત્રી નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે આયુષ્માન ભારત પ્રધાન મંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (AB-PM-JAY) હેઠળ 4 જાન્યુઆરી, 2023 સુધીમાં 21.90 કરોડ લાભાર્થીઓની ચકાસણી કરવામાં આવી છે. તેમાં રાજ્યોની ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી સિસ્ટમ હેઠળ ચકાસાયેલા 3 કરોડ લાભાર્થીઓનો સમાવેશ થાય છે. આર્થિક સમીક્ષા 2022-23 હેઠળ, લગભગ 4 કરોડ ત્રીસ લાખ દર્દીઓને હોસ્પિટલોમાં 50,409 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચ સાથે સારવાર આપવાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
પ્રી-બજેટ સમીક્ષા દર્શાવે છે કે આયુષ્માન ભારત PM JAY યોજના એ વિશ્વની સૌથી મોટી આરોગ્ય વીમા યોજના છે, જેનો હેતુ આરોગ્યસંભાળ ખર્ચના કારણે લક્ષિત લાભાર્થીઓના પોકેટ-ઓફ-ઓફ-પોકેટ ખર્ચને ઘટાડવાનો છે.
આ યોજના 10 કરોડ 70 લાખથી વધુ ગરીબ અને નબળા વર્ગના તે પરિવારો (લગભગ 50 કરોડ લાભાર્થીઓ)ને બીજા અને ત્રીજા તબક્કાના તબીબી ખર્ચ માટે વાર્ષિક પાંચ લાખ રૂપિયાનો આરોગ્ય વીમો પૂરો પાડે છે, સામાજિક, આર્થિક, જાતિ ગણતરી 2011 ( SECC 2011) અને અન્ય રાજ્ય યોજનાઓ ગરીબી અને વ્યવસાયિક માપદંડોના આધારે ઓળખવામાં આવેલી ભારતની વસ્તીના તળિયે 40 ટકા છે.
- આયુષ્માન ભારત – આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ કેન્દ્ર (AB-HWC)
સમીક્ષામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો અને પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રોને અપગ્રેડ કર્યા પછી, દેશભરમાં 1 લાખ 54 હજાર 70 આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રો કાર્યરત છે. આ કેન્દ્રો દ્વારા પ્રવર્તમાન માતા અને બાળ આરોગ્ય સેવાઓ અને સંચારી રોગ સેવાઓને વિસ્તૃત અને મજબૂત કરીને અને માનસિક તણાવ, ડાયાબિટીસ અને મોઢા, સ્તન અને સર્વિક્સના ત્રણ સામાન્ય કેન્સરની સારવાર માટેની સેવાઓ સહિત વ્યાપક પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ સેવાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે. 14 એપ્રિલ, 2018 ના રોજ, છત્તીસગઢ રાજ્યના બીજાપુર જિલ્લામાં પ્રથમ આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું.
31 ડિસેમ્બર, 2022 સુધીમાં આર્થિક સર્વેક્ષણ મુજબ:
- સમગ્ર દેશમાં 1,54,070 આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રો કાર્યરત છે.
- 135 કરોડથી વધુ લોકોએ મુલાકાત લીધી હતી
- કુલ 87 કરોડથી વધુ લોકોની બિન-ચેપી રોગો માટે તપાસ કરવામાં આવી, યોગ સહિત 1.60 કરોડથી વધુ વેલનેસ સેશન યોજાયા
- 15,465 આરોગ્ય કેન્દ્રો જેમાં પ્રાદેશિક સ્તરે MBBS/નિષ્ણાત/સુપરસ્પેશિયાલિસ્ટ ડોક્ટરો અને રાજ્યોમાં સ્થિત 1,12,987 આયુષ્માન ભારત આરોગ્ય કેન્દ્રો ઈ-સંજીવની ટેલિફોનિક કાઉન્સેલિંગ પ્લેટફોર્મ પર 17 જાન્યુઆરી, 2023 સુધીમાં દેશભરમાં કાર્યરત આરોગ્ય કેન્દ્રો દ્વારા 93 મિલિયન ટેલિફોનિક પરામર્શ કરવામાં આવ્યા છે.
આયુષ્માન ભારત ડિજિટલ મિશન (ABDM)
આયુષ્માન ભારત ડિજિટલ મિશનનો ઉદ્દેશ્ય ઓપન ઇન્ટરઓપરેબલ ડિજિટલ ધોરણોને અનુરૂપ સુરક્ષિત ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડવાનો છે. આ આરોગ્ય ઓળખ કાર્ડ, આરોગ્ય સંભાળ નિષ્ણાત નોંધણી, આરોગ્ય સુવિધા નોંધણી અને આરોગ્ય દસ્તાવેજો જેવી સેવાઓ માટે નાગરિકોની સંમતિ સાથે તમામ નાગરિકોને આરોગ્ય દસ્તાવેજોની ઍક્સેસ અને વિનિમયની સુવિધા આપશે. આ સાથે આરોગ્ય સંભાળમાં ડિજિટલ ટેક્નોલોજી વધારીને ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સુવિધાઓ વ્યાજબી ભાવે તમામને સુલભ બનાવવી શક્ય બનશે.
- આયુષ્માન ભારત આરોગ્ય ખાતાઓ બનાવ્યા: 31,11,96,965 (અગાઉ આરોગ્ય ઓળખ કાર્ડ તરીકે ઓળખાતા)
- આરોગ્ય સેવાઓ રજીસ્ટ્રીમાં ચકાસાયેલ સુવિધાઓ: 1,92,706
- હેલ્થ કેર પ્રોફેશનલ્સ રજિસ્ટ્રીમાં ચકાસાયેલ હેલ્થ કેર પ્રોફેશનલ્સ: 1,23,442
- ઉમેરાયેલ આરોગ્ય દસ્તાવેજો : 7,52,01,236
