કેન્દ્રએ ખતરનાક માલસામાનના પરિવહનમાં સલામતીની ખાતરી કરવા માટે માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી
બ્યુરો ઓફ ઈન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS), ભારતની રાષ્ટ્રીય માનક સંસ્થાએ ખતરનાક માલના પરિવહનમાં સલામતી વધારવાના હેતુથી તાજેતરમાં નવી માર્ગદર્શિકા પ્રકાશિત કરી છે. માર્ગદર્શિકા, જેને ‘IS 18149:2023 – ખતરનાક ચીજવસ્તુઓનું પરિવહન – માર્ગદર્શિકા’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે BIS ની પરિવહન સેવા વિભાગીય સમિતિ, SSD 01, હેઠળ ઘડવામાં આવી છે અને સમગ્ર દેશમાં જોખમી સામગ્રીના સલામત હેન્ડલિંગ અને પરિવહન માટે એક નવો માપદંડ સેટ કરે તેવી અપેક્ષા છે.
પરિવહન પ્રણાલીઓને પ્રમાણિત કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, BIS માર્ગદર્શિકા એ સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદ કરશે કે જોખમી માલસામાનનું સલામત અને સુરક્ષિત રીતે પરિવહન થાય છે, અકસ્માતોનું જોખમ અને લોકો અને પર્યાવરણને સંભવિત નુકસાન ઘટાડે છે. ખતરનાક માલ એ પદાર્થો અને વસ્તુઓ છે જે વિસ્ફોટક, જ્વલનશીલ, ઝેરી, ચેપી અથવા ક્ષતિગ્રસ્ત ગુણધર્મો ધરાવે છે અને જાહેર સલામતી, મિલકત અને પર્યાવરણ માટે જોખમ ઊભું કરે છે. આ માલના પરિવહનમાં તેમના પરિવહનને સંપૂર્ણ સુરક્ષા અને સલામતીમાં સુનિશ્ચિત કરવા માટે પર્યાપ્ત પગલાંના અમલીકરણનો સમાવેશ થાય છે.
જ્યારે જોખમી માલસામાનનું પરિવહન જમીન, સમુદ્ર, જળમાર્ગ, રેલ અથવા તો હવાઈ માર્ગે થઈ શકે છે, ત્યારે પ્રક્રિયામાં સામેલ સંવેદનશીલતા અને જોખમી પરિબળોને ચોક્કસ સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે. આમાં ઝીણવટભરી પેકેજિંગ અને કન્ડીશનીંગ, પરિવહન દરમિયાન ચોક્કસ હેન્ડલિંગ કામગીરી અને આ શ્રેણીના માલસામાનના પરિવહન અને સંચાલનમાં રોકાયેલા વ્યક્તિઓ માટે તાલીમ અને વિકાસનો સમાવેશ થાય છે.
IS 18149:2023, વર્ગીકરણ, પેકેજિંગ, લેબલિંગ અને માર્કિંગ, હેન્ડલિંગ, દસ્તાવેજીકરણ, હિસ્સેદારોની ભૂમિકા, તાલીમ, પરિવહન, કટોકટીની કાર્યવાહી અને અલગીકરણ માટેની જોગવાઈઓ પર માર્ગદર્શિકા પ્રદાન કરે છે. ધોરણમાં ઉલ્લેખિત ખતરનાક સામાનમાં વિસ્ફોટકો, વાયુઓ, જ્વલનશીલ પ્રવાહી, જ્વલનશીલ ઘન પદાર્થો, ઓક્સિડાઇઝિંગ પદાર્થો અને કાર્બનિક પેરોક્સાઇડ્સ, ઝેરી અને ચેપી પદાર્થો, કિરણોત્સર્ગી પદાર્થો, સડો કરતા પદાર્થો અને અન્ય પરચુરણ ખતરનાક પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે.
ખતરનાક માલસામાનના સુરક્ષિત પરિવહન માટે જોખમી માલ/પદાર્થોનું વહન કરતા વાહન માલિક/પરિવહન એજન્સીઓ, કોન્ટ્રાક્ટરો, કન્સાઇનર્સ, કન્સાઇનીઝ, ઓપરેટરો અને ડ્રાઇવરો સહિત તમામ હિતધારકો માટે માર્ગદર્શિકા પ્રદાન કરવા માટે આ ધોરણ ઘડવામાં આવ્યું છે.
