કોઈપણ વીજળી ઉત્પાદકને વધુ પડતા ભાવ વસૂલવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં: કેન્દ્રીય મંત્રી
નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્ર સરકારે એક ‘હાઈ પ્રાઇસ ડે અહેડ માર્કેટ એન્ડ સરપ્લસ પાવર પોર્ટલ’ (PUSHP) શરૂ કર્યું છે, જે પીક પાવર ડિમાન્ડ સીઝન દરમિયાન પાવરની વધુ ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે એક પહેલ છે. કેન્દ્રીય ઉર્જા અને નવી અને પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા મંત્રી આર.કે. સિંહે નવી દિલ્હીમાં એક વર્ચ્યુઅલ ફંકશનમાં રાજ્ય સરકારો અને પાવર સેક્ટરના હિતધારકોની હાજરીમાં આ પોર્ટલ લોન્ચ કર્યું હતું.
ગયા વર્ષે, પાવર મંત્રાલયે CERCને વિજળી એક્સચેન્જ પર રૂ. 12 ની મર્યાદા લાદવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો, એ હકીકતની નોંધ લીધા પછી કે પાવર એક્સચેન્જમાં ભાવ રૂ. 20 સુધી વધી ગયા હતા, જેથી કોઈ નફાખોરી ન થાય. આ મર્યાદા 1 એપ્રિલ, 2022 થી ડે અહેડ માર્કેટ અને રીઅલ ટાઇમ માર્કેટમાં અને 6 મે, 2022 થી તમામ સેગમેન્ટમાં લાગુ હતી. આ પગલાથી ખરીદદારો માટે કિંમત વાજબી બની છે. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ગેસના ઊંચા ભાવને કારણે, ગેસનો ઉપયોગ કરીને ઉત્પન્ન થતી વીજળી મોંઘી હતી. રૂ. 12 પ્રતિ યુનિટથી વધુ, અને આ કિંમતે બજારમાં વેચી શકાતી ન હતી. તેવી જ રીતે, આયાતી કોલસા આધારિત પ્લાન્ટ અને બેટરી-એનર્જી સ્ટોરેજ સિસ્ટમ્સમાં સંગ્રહિત રિન્યુએબલ એનર્જી તેમના ઊંચા ઉત્પાદન ખર્ચને કારણે કાર્યરત થઈ શકતી નથી.
ગત વર્ષની સરખામણીએ આ વર્ષે માંગ ઘણી વધુ રહેવાની ધારણા છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને ગેસ-આધારિત પ્લાન્ટ્સ અને આયાતી કોલસા આધારિત પ્લાન્ટનો સમય નક્કી કરવાની જરૂર પડશે અને તેથી જ જનરેશન સિસ્ટમ્સ માટે એક અલગ વિભાગ બનાવવામાં આવ્યો છે જ્યાં ગેસ/આયાતી કોલસો/RE પ્લસ સ્ટોરેજ વીજ ઉત્પાદનનો ખર્ચ 12 રૂપિયાને પાર કરી શકે છે. આ અલગ વિભાગને HP DAM કહેવામાં આવે છે.
આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય ઉર્જા મંત્રી શ્રી આર.કે. સિંહે જણાવ્યું હતું કે HP-DAM એ સુનિશ્ચિત કરવાની એકંદર વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે કે ગ્રાહકોને પાવર સપ્લાય કરવા માટે તમામ ઉપલબ્ધ પાવર ક્ષમતાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે. HP-DAMની કામગીરી વિશે સ્પષ્ટતા કરતાં તેમણે કહ્યું કે કોઈને પણ વધુ પડતા દરો વસૂલવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે એચપી-ડેમમાં ફક્ત તે જ ઉત્પાદન ક્ષમતાઓને કામ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે, જેની વીજ ઉત્પાદન કિંમત પ્રતિ યુનિટ રૂ. 12 થી વધુ છે. જો જનરેશન કોસ્ટ રૂ. 12 કરતાં ઓછી હોય, તો જનરેટરે પાવર એક્સચેન્જના ઇન્ટિગ્રેટેડ ડે અહેડ માર્કેટ (I-DAM)માં માત્ર રૂ. 12ની મહત્તમ કિંમત સાથે પાવર ઑફર કરવો પડશે. તેમણે CEA અને ગ્રીડ કંટ્રોલરને HP-DAM માં કિંમતો વાજબી રહે તેની ખાતરી કરવા અને કોઈપણ વીજ ઉત્પાદક પાસેથી વધુ ચાર્જ ન વસૂલવામાં આવે તે માટે જરૂરી પગલાં લેવા જણાવ્યું હતું. તેમણે જણાવ્યું હતું કે કેટલાક વિકસિત દેશોની તુલનામાં ભારતમાં ખૂબ જ સ્થિર વીજળી બજાર છે, જ્યાં ગયા વર્ષે ઉત્પાદન ખર્ચની સરખામણીમાં વીજળીના દર ખૂબ ઊંચા તરીકે નોંધાયા હતા.
વીજળી અને ભારે ઉદ્યોગ રાજ્ય મંત્રી ક્રિષ્ન પાલ ગુર્જરએ જણાવ્યું હતું કે પહેલાની પરિસ્થિતિથી વિપરીત હવે કોઈ પણ વ્યક્તિ વીજળી વિના જીવનની કલ્પના કરી શકે નહીં. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે નવી વ્યવસ્થા પાવરની પૂરતી ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરશે. નવી માર્કેટ મિકેનિઝમના ઘણા ફાયદાઓ ટાંકીને, આલોક કુમાર, સેક્રેટરીએ સ્પષ્ટ કર્યું કે, કેટલાક અહેવાલોથી વિપરીત, રૂ. 50 પ્રતિ યુનિટ માત્ર એક તકનીકી મર્યાદા છે અને બજાર દળો ઘણા ઓછા દરની ખાતરી કરશે.
સરપ્લસ પાવર પોર્ટલ તેના પ્રકારની પ્રથમ પહેલ છે, જે વીજ મંત્રાલય અને નિયમનકારની ચાતુર્યને પ્રતિબિંબિત કરે છે. વિતરણ કંપનીઓએ વીજ પુરવઠા માટે લાંબા ગાળાના PPA કરારો કર્યા છે. જો તેઓ વીજળીનું શિડ્યુલ ફિક્સ ન કરે તો પણ તેમને ફિક્સ ચાર્જ ચૂકવવા પડે છે. હવે ડિસ્કોમ્સ પોર્ટલ પર બ્લોક સમય/દિવસ/મહિનાઓમાં તેમની વધારાની શક્તિ ક્વોટ કરી શકશે. જે ડિસ્કોમને પાવરની જરૂર છે તે સરપ્લસ પાવરની માંગ કરી શકશે. નવા ખરીદદારો નિયમનકારો દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ વેરિયેબલ કોસ્ટ (VC) અને ફિક્સ્ડ કોસ્ટ (FC) બંને ચૂકવશે. એકવાર સત્તા ફરીથી સોંપવામાં આવે, પછી મૂળ લાભાર્થીને પાછી ખેંચવાનો કોઈ અધિકાર રહેશે નહીં, કારણ કે સમગ્ર FC જવાબદારી પણ નવા લાભાર્થીને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. નવા ખરીદનારની નાણાકીય જવાબદારી અસ્થાયી રૂપે ફાળવેલ/તબદીલ કરેલ પાવરની માત્રા સુધી મર્યાદિત રહેશે. આનાથી ડિસ્કોમ પર નિશ્ચિત ખર્ચનો બોજ ઘટશે અને તમામ ઉપલબ્ધ ઉત્પાદન ક્ષમતાના ઉપયોગને સક્ષમ બનાવશે.
