દેશના 33 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સાયબર ફોરેન્સિક-કમ-પ્રશિક્ષણ પ્રયોગશાળાઓ શરૂ કરાઈ
નવી દિલ્હીઃ ફોજદારી ન્યાય પ્રક્રિયાને ઝડપી બનાવવા ફોરેન્સિક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને પ્રોત્સાહિત કરવાની જરૂરિયાત પ્રત્યે ભારત સરકાર કટિબધ્ધ છે. સરકારે ફોરેન્સિક ક્ષમતાઓને આધુનિક બનાવવાની યોજનાને મંજૂરી આપી છે. તે સાયબર ફોરેન્સિક્સ સહિત આધુનિક મશીનરી અને સાધનો સાથે ઉચ્ચ ગુણવત્તાની ફોરેન્સિક વિજ્ઞાન સુવિધાઓ વિકસાવવામાં રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને મદદ કરશે. દેશમાં નવી સુવિધાઓની સ્થાપના એ સતત પ્રક્રિયા છે અને દરેક રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં માંગ અને જરૂરિયાતોનું કાર્ય છે. આવી ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરીઓમાં ક્ષમતામાં વધારો સાયબર ગુનાઓ સાથે વ્યાપક અને સંકલિત રીતે વ્યવહાર કરવા માટેની પદ્ધતિને મજબૂત બનાવશે. તેમજ ભારત સરકારે 2019-20માં કુલ રૂ.6.21 કરોડ, 2020-21માં રૂ.7.60 કરોડ, 2021-22માં રૂ.9.11 કરોડ અને 2022-23માં રૂ.25.71 કરોડ વર્તમાન ફોરેન્સિક પ્રયોગશાળાઓના અપગ્રેડેશન માટે ફાળવ્યા છે.
સરકારે 33 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સાયબર ફોરેન્સિક-કમ-પ્રશિક્ષણ પ્રયોગશાળાઓ શરૂ કરી છે, ટેકનિકલ અને ઇલેક્ટ્રોનિક પુરાવાઓની ફોરેન્સિક તપાસ માટે 7 કેન્દ્રીય ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરીઝમાં સુવિધાઓ ઉપરાંત. જે રાજ્યોમાં સાયબર ફોરેન્સિક-કમ-પ્રશિક્ષણ પ્રયોગશાળાઓ કાર્યરત કરવામાં આવી છે તેમાં આંધ્ર પ્રદેશ, અરુણાચલ પ્રદેશ, આસામ, બિહાર, છત્તીસગઢ, ગુજરાત, હરિયાણા, હિમાચલ પ્રદેશ, કેરળ, કર્ણાટક, મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, મિઝોરમ, ઓડિશા, સિક્કિમ, તેલંગાણા, ઉત્તરાખંડ, ઉત્તર પ્રદેશ, ગોવા, મેઘાલય, નાગાલેન્ડ, દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ, પંજાબ, ત્રિપુરા, પુડુચેરી, ચંદીગઢ, જમ્મુ અને કાશ્મીર, રાજસ્થાન, પશ્ચિમ બંગાળ, ઝારખંડ, મણિપુર, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ અને દિલ્હી. ડિજિટલ ફ્રોડ/સાયબર ફોરેન્સિક્સના મહત્વપૂર્ણ કેસોની તપાસ કરવા માટે સેન્ટ્રલ ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરી, હૈદરાબાદ ખાતે નેશનલ સાયબર ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરીની સ્થાપના કરવામાં આવી છે.
ગુનાની દુનિયા ખૂબ જ ઝડપથી બદલાઈ રહી છે. નકલી ચલણના વેપાર, હવાલા વ્યવહાર, સરહદી ઘૂસણખોરી, નાર્કોટિક્સ, સાયબર ક્રાઇમ અને મહિલાઓ વિરુદ્ધના ગુનાઓમાં સંડોવાયેલા ગુનેગારો પોલીસ કરતા ઘણા આગળ છે અને જ્યાં સુધી પોલીસ ગુનેગારોથી બે ડગલાં આગળ નહીં હોય ત્યાં સુધી ગુનાખોરી અટકાવવી શક્ય નથી. આજના ગુનાઓ ગઈકાલના સાધનોનો ઉપયોગ કરીને ઉકેલી શકાતા નથી. જ્યારે પણ કોઈ ઘટના બને છે ત્યારે તેના તમામ પાસાઓની તપાસ કરવામાં ફોરેન્સિક રિપોર્ટ સૌથી વધુ મદદરૂપ થાય છે. ફોરેન્સિક્સ એ આધુનિક પોલીસ તપાસનો આધાર છે.
