નવી દિલ્હીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં ભારત મંડપમમાં સ્ટાર્ટઅપ મહાકુંભનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. તેમણે આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત પ્રદર્શનની અવલોકન પણ કર્યું. ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ સ્ટાર્ટઅપ મહાકુંભનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો અને વર્ષ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારત બનવા માટે દેશનાં રોડમેપ પર ભાર મૂક્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ છેલ્લાં થોડાં દાયકાઓમાં આઇટી અને સોફ્ટવેર ક્ષેત્રમાં ભારતની આગવી ઓળખ ઊભી કરવા વિશે વાત કરી તથા નવીનતા અને સ્ટાર્ટઅપ સંસ્કૃતિનાં ઊભરતાં પ્રવાહો પર ભાર મૂક્યો. એટલે પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, સ્ટાર્ટઅપની દુનિયામાંથી લોકોની હાજરી એ આજના પ્રસંગનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂકે છે. દેશમાં સ્ટાર્ટઅપની સફળતા પર ભાર મૂકતા પ્રધાનમંત્રીએ પ્રતિભાશાળી તત્વ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું, જે તેમણે સફળ બનાવે છે. તેમણે રોકાણકારો, ઇન્ક્યુબેટર્સ, શિક્ષણવિદો, સંશોધકો, ઉદ્યોગના સભ્યો અને વર્તમાન અને ભવિષ્યના ઉદ્યોગસાહસિકોની હાજરીનો સ્વીકાર કર્યો અને કહ્યું કે, “આ ખરેખર તેના સાચા સ્વરૂપમાં અભૂતપૂર્વ ઊર્જા અને વાઇબનું સર્જન કરનારો મહાકુંભ છે.” પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, જ્યારે તેઓ રમતગમત અને પ્રદર્શનનાં સ્ટોલની મુલાકાત લેતા હતા, ત્યારે તેમણે આ જ પ્રકારનાં વાઇબ્રેશનનો અનુભવ કર્યો હતો, જ્યાં લોકોએ તેમનાં નવીનતાઓને ગર્વ સાથે પ્રદર્શિત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ કહ્યું, “સ્ટાર્ટઅપ મહાકુંભની મુલાકાત લેનાર કોઈપણ ભારતીય ભવિષ્યના યુનિકોર્ન અને ડિકાકૉર્નના સાક્ષી બનશે.”
પ્રધાનમંત્રીએ યોગ્ય નીતિઓને કારણે દેશમાં સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમની વૃદ્ધિ પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે સમાજમાં સ્ટાર્ટઅપની વિભાવના પ્રત્યેની પ્રારંભિક અનિચ્છા અને ઉદાસીનતાને યાદ કરી. તેમણે જણાવ્યું કે, સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા હેઠળ ઇનોવેટિવ આઇડિયાને સમયાંતરે પ્લેટફોર્મ મળ્યું છે. તેમણે ભંડોળના સ્ત્રોતો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં ઈનક્યૂબેટરોની સાથે વિચારોને જોડીને એક પરિસ્થિતિક તંત્રના વિકાસ પર ટિપ્પણી કરી, જેણે ટિયર 2 અને ટિયર 3 શહેરોના યુવકોને સુવિધાઓ આપી. તેમણે કહ્યું, “સ્ટાર્ટઅપ એક સામાજિક સંસ્કૃતિ બની ગઈ છે અને કોઈ સામાજિક સંસ્કૃતિને રોકી શકશે નહીં.”
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, સ્ટાર્ટઅપ ક્રાંતિનું નેતૃત્વ નાનાં શહેરો કરી રહ્યાં છે અને તે પણ કૃષિ, ટેક્સટાઇલ, મેડિસિન, પરિવહન, અંતરિક્ષ, યોગ અને આયુર્વેદ સહિત વિવિધ ક્ષેત્રોમાં. સ્પેસ સ્ટાર્ટ અપ અંગે વિસ્તૃત વર્ણન કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું કે, ભારતીય સ્ટાર્ટ અપ અંતરિક્ષ ક્ષેત્રમાં 50થી વધારે ક્ષેત્રોમાં કામ કરી રહ્યાં છે, જેમાં સ્પેસ શટલનાં પ્રક્ષેપણનો પણ સમાવેશ થાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ સ્ટાર્ટ અપ વિશે બદલાતી માનસિકતા પર ટિપ્પણી કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે સ્ટાર્ટઅપ્સે તે માનસિકતા બદલી નાખી છે કે વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે ઘણા પૈસાની જરૂર પડે છે. તેમણે રોજગાર શોધનારને બદલે જોબ ક્રિએટર બનવાનો માર્ગ પસંદ કરવા બદલ દેશના યુવાનોની પ્રશંસા કરી હતી.
“ભારત ત્રીજી સૌથી મોટી સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ છે, જેમાં 1.25 લાખ સ્ટાર્ટઅપ્સ છે, જેમાં 12 લાખ યુવાનો સીધી રીતે જોડાયેલા છે.” પ્રધાનમંત્રીએ ઉદ્યોગસાહસિકોને તેમની પેટન્ટ ઝડપથી ફાઇલ કરવા માટે સતર્ક રહેવા જણાવ્યું હતું. જીઈએમ પોર્ટલે બિઝનેસ અને સ્ટાર્ટઅપને 20,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુની સહાય કરી છે. તેમણે નવા ક્ષેત્રોમાં પ્રવેશ મેળવવા બદલ યુવાનોની પ્રશંસા કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, નીતિગત મંચ પર શરૂ થયેલા સ્ટાર્ટ-અપ્સ આજે નવી ઊંચાઈઓ સર કરી રહ્યાં છે.
ડિજિટલ ઇન્ડિયા દ્વારા સ્ટાર્ટઅપને આપવામાં આવતા પ્રોત્સાહન પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ એક મોટી પ્રેરણા છે અને કોલેજોએ તેને કેસ સ્ટડી તરીકે અપનાવવાનું સૂચન કર્યું હતું. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, યુપીઆઈ ફિન-ટેક સ્ટાર્ટ-અપ્સ માટે આધારસ્તંભ છે, જે દેશમાં ડિજિટલ સેવાઓનાં વિસ્તરણ માટે નવીન ઉત્પાદનો અને સેવાઓનાં વિકાસ તરફ દોરી જાય છે. તેમણે જી-20 સમિટ દરમિયાન ભારત મંડપમમાં સ્થાપિત બૂથ પર ઉદ્યોગ અને વિશ્વના નેતાઓની વિશાળ કતારોને યાદ કરી હતી, જેમાં યુપીઆઈની કામગીરી સમજાવવામાં આવી હતી અને ટ્રાયલ રનની ઓફર કરવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેનાથી નાણાકીય સર્વસમાવેશકતા મજબૂત થઈ છે તથા ગ્રામીણ અને શહેરી અસમાનતામાં ઘટાડો થયો છે, ત્યારે ટેકનોલોજીનું લોકશાહીકરણ પણ થયું છે. પ્રધાનમંત્રીએ આનંદની લાગણી વ્યક્ત કરી હતી કે, દેશમાં 45 ટકાથી વધારે સ્ટાર્ટ-અપ્સ મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત છે, પછી તે શિક્ષણ હોય, કૃષિ હોય કે સ્વાસ્થ્ય હોય.
પ્રધાનમંત્રીએ માત્ર વિકસિત ભારત માટે જ નહીં, માનવતા માટે નવીનતાની સંસ્કૃતિનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે સ્ટાર્ટઅપ-20 અંતર્ગત ગ્લોબલ સ્ટાર્ટઅપ માટે પ્લેટફોર્મ પ્રદાન કરવાની ભારતની પહેલનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે સ્ટાર્ટઅપને ગ્રોથ એન્જિન તરીકે ગણે છે. તેમણે એઆઈમાં ભારતનું પલડું મજબૂત રહેશે તેમ પણ જણાવ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ એઆઈ ઉદ્યોગના આગમન સાથે યુવા નવપ્રવર્તકો અને વૈશ્વિક રોકાણકારો એમ બંને માટે ઊભી થયેલી અસંખ્ય તકો પર ભાર મૂક્યો હતો તથા રાષ્ટ્રીય ક્વોન્ટમ મિશન, ભારત એઆઇ મિશન અને સેમિકન્ડક્ટર મિશનનો ઉલ્લેખ કર્યો. શ્રી મોદીએ થોડાં સમય અગાઉ અમેરિકન સેનેટમાં પોતાનાં સંબોધન દરમિયાન એઆઇ પર થયેલી ચર્ચાને યાદ કરી હતી અને ખાતરી આપી હતી કે, ભારત આ ક્ષેત્રમાં અગ્રણી તરીકે જળવાઈ રહેશે. “હું માનું છું કે વૈશ્વિક ઉપયોગિતાઓ માટેના ભારતીય ઉકેલો વિશ્વના ઘણા દેશો માટે સહાયક હાથ બનશે.”
પ્રધાનમંત્રીએ હેકાથૉન વગેરે મારફતે ભારતીય યુવાનો પાસેથી શીખવાની વૈશ્વિક ઇચ્છાનો સ્વીકાર કર્યો. તેમણે કહ્યું હતું કે, ભારતીય પરિસ્થિતિઓમાં પરીક્ષણ કરવામાં આવેલા સમાધાનોને વૈશ્વિક સ્વીકૃતિ મળી છે. તેમણે સૂર્યોદય સેક્ટરનાં ક્ષેત્રોમાં ભવિષ્યની જરૂરિયાતો માટે સંશોધન અને આયોજન માટે રાષ્ટ્રીય સંશોધન ફાઉન્ડેશન અને 1 લાખ કરોડનાં ભંડોળનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ સ્ટાર્ટઅપ્સથી વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓને સ્ર્ટાર્ટઅપ ક્ષેત્રમાં આવવા માટે સમર્થન આપીને સમાજને પરત આપવાનું કહ્યું. તેમણે લોકોને ઇન્ક્યુબેશન સેન્ટર્સ, શાળાઓ અને કોલેજોની મુલાકાત લેવા અને વિદ્યાર્થીઓ સાથે તેમની આંતરદૃષ્ટિ વહેંચવા જણાવ્યું હતું. તેમણે હેકાથોન દ્વારા નિરાકરણ માટે સરકારી સમસ્યાના નિવેદનોને ખુલ્લા મૂકીને યુવાનોને સામેલ કરવાના તેમના અનુભવો વર્ણવ્યા હતા. તેમણે જણાવ્યું કે શાસનમાં ઘણા સારા ઉકેલો અપનાવવામાં આવ્યા અને ઉકેલો શોધવા માટે હેકાથોન સંસ્કૃતિ સરકારમાં સ્થાપિત થઈ. તેમણે વ્યવસાયો અને એમએસએમઇને આ દાવો અનુસરવા જણાવ્યું હતું. તેમણે મહાકુંભને કાર્યવાહી યોગ્ય મુદ્દાઓ સાથે બહાર આવવા જણાવ્યું હતું.
પ્રધાનમંત્રીએ ભારતને 11મા સ્થાનથી વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનાવવામાં યુવાનોના યોગદાન પર ભાર મૂક્યો અને ત્રીજી ટર્મમાં ભારતને ત્રીજું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બનાવવાની ગેરંટી પૂર્ણ કરવામાં સ્ટાર્ટઅપ્સ દ્વારા ભજવવામાં આવતી ભૂમિકા પર પણ ભાર મૂક્યો. સંબોધનના સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, યુવાનો સાથે વાતચીત કરવાથી તેમને નવી ઊર્જાનો સંચાર થાય છે, કારણ કે તેમણે ભવિષ્ય માટે શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.
