ચંદ્ર અને મંગળ પછી હવે ભારતની નજર શુક્ર પર

નવી દિલ્હીઃ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય કેબિનેટે બુધવારે ‘વિનસ ઓર્બિટર મિશન (VOM)’ ને અવકાશ સંબંધિત અનેક મહત્વપૂર્ણ દરખાસ્તો સાથે મંજૂરી આપી હતી. કેન્દ્રીય મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે આ નિર્ણયો વિશે માહિતી આપી હતી. “વિનસ ઓર્બિટર મિશન” (VOM) માટે મંજૂર કરાયેલ કુલ ભંડોળ રૂ. 1236 કરોડ છે, જેમાંથી રૂ. 824.00 કરોડ અવકાશયાન પર ખર્ચવામાં આવશે. ખર્ચમાં અવકાશયાનના વિકાસ અને ઉત્પાદનનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં તેના ચોક્કસ પેલોડ અને ટેક્નોલોજી તત્વો, નેવિગેશન અને નેટવર્ક માટે વૈશ્વિક ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન સપોર્ટ ખર્ચ તેમજ લોન્ચ વ્હીકલની કિંમતનો સમાવેશ થાય છે.

• મોટી સંખ્યામાં રોજગારીની તકો

વિવિધ ઉદ્યોગો દ્વારા અવકાશયાન અને પ્રક્ષેપણ વાહનોનું ઉત્પાદન કરવામાં આવી રહ્યું છે અને એવી કલ્પના કરવામાં આવી છે કે તેનાથી મોટી સંખ્યામાં રોજગારીની તકો ઊભી થશે અને અર્થતંત્રના અન્ય ક્ષેત્રોમાં ટેકનોલોજીનો ફેલાવો થશે.

નોંધપાત્ર રીતે, આ મિશન ભારતને મોટા પેલોડ્સ, શ્રેષ્ઠ ભ્રમણકક્ષા નિવેશ અભિગમ સાથે ભાવિ ગ્રહોના મિશન હાથ ધરવા સક્ષમ બનાવશે. અવકાશયાન અને પ્રક્ષેપણ વાહનોના વિકાસ દરમિયાન ભારતીય ઉદ્યોગની નોંધપાત્ર ભાગીદારી હશે. વિવિધ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની સહભાગિતા અને વિદ્યાર્થીઓની તાલીમ પણ પ્રી-લોન્ચ તબક્કામાં પરિકલ્પના કરવામાં આવી છે જેમાં ડિઝાઇન, વિકાસ, પરીક્ષણ, ટેસ્ટ ડેટા રિડક્શન, કેલિબ્રેશન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. તેના અનન્ય સાધનો દ્વારા મિશન ભારતીય વિજ્ઞાન સમુદાયને નવા અને મૂલ્યવાન વિજ્ઞાન ડેટા પ્રદાન કરે છે અને આ રીતે ઉભરતી અને નવી તકો પૂરી પાડે છે.

• શુક્ર ઓર્બિટ મિશનનો હેતુ શું છે?

વિનસ ઓર્બિટર મિશન (VOM) નો હેતુ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન હાથ ધરવાનો, શુક્રના વાતાવરણ અને ભૂસ્તરશાસ્ત્રને વધુ સારી રીતે સમજવાનો અને તેના ગાઢ વાતાવરણની તપાસ કરીને મોટા પ્રમાણમાં વૈજ્ઞાનિક ડેટા એકત્રિત કરવાનો છે.

• શુક્રની આસપાસ ભ્રમણકક્ષામાં વૈજ્ઞાનિક અવકાશયાન મૂકવાની પૂર્વધારણા

અવકાશ વિભાગ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવનાર ‘વિનસ ઓર્બિટર મિશન’, શુક્ર ગ્રહની આસપાસની ભ્રમણકક્ષામાં વૈજ્ઞાનિક અવકાશયાન મૂકવાની કલ્પના કરે છે, જેથી તેની સપાટી અને સપાટી, વાતાવરણીય પ્રક્રિયાઓ અને શુક્રના વાતાવરણ પર સૂર્યની અસરોને સારી રીતે સમજી શકાય . શુક્રમાં પરિવર્તનના મૂળ કારણોનો અભ્યાસ કરવો, જે એક સમયે રહેવા યોગ્ય હોવાનું માનવામાં આવે છે અને તે પૃથ્વી સાથે ખૂબ સમાન હતું, શુક્ર અને પૃથ્વી બંનેના ઉત્ક્રાંતિને સમજવામાં અમૂલ્ય સહાયક બનશે.

• શુક્ર અને પૃથ્વીના ઉત્ક્રાંતિને સમજવામાં મદદ કરશે

અવકાશયાનના વિકાસ અને તેના પ્રક્ષેપણની જવાબદારી ISROની રહેશે. ISROમાં પ્રચલિત સ્થાપિત પ્રથાઓ દ્વારા આ પ્રોજેક્ટનું અસરકારક રીતે સંચાલન અને દેખરેખ કરવામાં આવશે. મિશનમાંથી જનરેટ કરવામાં આવેલ ડેટા હાલની મિકેનિઝમ્સ દ્વારા વૈજ્ઞાનિક સમુદાયમાં પ્રસારિત કરવામાં આવશે. આ મિશન માર્ચ 2028 દરમિયાન ઉપલબ્ધ તક પર પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે. ભારતીય શુક્ર મિશન કેટલાક ઉત્કૃષ્ટ વૈજ્ઞાનિક પ્રશ્નોના જવાબ આપે તેવી અપેક્ષા છે, જેના પરિણામે વિવિધ વૈજ્ઞાનિક પરિણામો આવશે.