કેબિનેટે માર્કેટિંગ સિઝન 2023-24 માટે તમામ રવિ પાક માટે લઘુત્તમ ટેકાના ભાવને મંજૂરી આપી
દિલ્હી:વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં આર્થિક બાબતોની કેબિનેટ સમિતિએ માર્કેટિંગ સિઝન 2023-24 માટે તમામ ફરજિયાત રવિ પાક માટે લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP)માં વધારાને મંજૂરી આપી છે.
સરકારે માર્કેટિંગ સિઝન 2023-24 માટે રવિ પાકના MSPમાં વધારો કર્યો છે, જેથી ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદન માટે લાભદાયી ભાવ મળે. એમએસપીમાં સંપૂર્ણ સૌથી વધુ વધારો મસૂર (મસુર) માટે રૂ. 500/- પ્રતિ ક્વિન્ટલના દરે મંજૂર કરવામાં આવ્યો છે અને ત્યારબાદ રેપસીડ અને મસ્ટર્ડ રૂ. 400/- પ્રતિ ક્વિન્ટલ છે. કુસુમ માટે પ્રતિ ક્વિન્ટલ રૂ.209/-નો વધારો મંજૂર કરવામાં આવ્યો છે. ઘઉં, ચણા અને જવ માટે અનુક્રમે રૂ.110/- પ્રતિ ક્વિન્ટલ, રૂ.100 પ્રતિ ક્વિન્ટલનો વધારો મંજૂર કરવામાં આવ્યો છે.
*ખર્ચનો સંદર્ભ આપે છે જેમાં તમામ ચૂકવેલ ખર્ચા શામેલ છે જેમકે ભાડે રાખેલ માનવ મજૂરી, બળદની મજૂરી/મશીન મજૂરી, ભાડાપટ્ટે આપવામાં આવેલ જમીન, બિયારણ, ખાતર, ખાતર, સિંચાઈ ખર્ચ, ઓજારો અને ખેતરની ઇમારતો પર અવમૂલ્યન, કાર્યકારી મૂડી પરનું વ્યાજ, પંપ સેટ ચલાવવા માટે ડીઝલ/વીજળી વગેરે વિવિધ ખર્ચાઓ અને આરોપિત મૂલ્ય કૌટુંબિક મજૂરી.
માર્કેટિંગ સિઝન 2023-24 માટે રવિ પાક માટે MSPમાં વધારો એ કેન્દ્રીય બજેટ 2018-19ની જાહેરાતને અનુરૂપ છે, જેનોં ઉદ્દેશ્ય ખેડૂતો માટે યોગ્ય મહેનતાણું, વ્યાજબી રીતે અખિલ ભારતીય ભારિત સરેરાશ ઉત્પાદન કિંમતના 1.5 ગણા લીઝ પર MSP નક્કી કરવામાં આવ્યું છે.વળતરનો મહત્તમ દર રેપસીડ અને સરસવ માટે 104 ટકા છે, ત્યારબાદ ઘઉં માટે 100 ટકા, મસૂર માટે 85 ટકા છે; ગ્રામ માટે 66 ટકા; જવ માટે 60 ટકા; અને કુસુમ માટે 50 ટકા.
વર્ષ 2014-15 થી, તેલીબિયાં અને કઠોળના ઉત્પાદનમાં વધારો કરવા પર નવેસરથી ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. પ્રયાસોના સારા પરિણામો મળ્યા છે. તેલીબિયાંનું ઉત્પાદન 2014-15માં 27.51 મિલિયન ટનથી વધીને 2021-22માં 37.70 મિલિયન ટન થયું છે (ચોથો આગોતરો અંદાજ). કઠોળના ઉત્પાદનમાં સમાન વધારો જોવા મળ્યો છે. સીડ મિનીકિટ્સ પ્રોગ્રામ એ ખેડૂતોના ખેતરોમાં બિયારણની નવી જાતો રજૂ કરવા માટેનું એક મુખ્ય સાધન છે અને બીજ બદલવાના દરને વધારવા માટે નિમિત્ત છે.
2014-15 થી કઠોળ અને તેલીબિયાંની ઉત્પાદકતામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.કઠોળના કિસ્સામાં ઉત્પાદકતા 728 kg/ha (2014-15) થી વધીને 892 kg/ha (4થી એડવાન્સ અંદાજ, 2021-22) એટલે કે 22.53%નો વધારો થયો છે. તેવી જ રીતે, તેલીબિયાં પાકોમાં ઉત્પાદકતા 1075 kg/ha (2014-15) થી વધીને 1292 kg/ha (4થી એડવાન્સ અંદાજ, 2021-22) થઈ છે.
સરકારની પ્રાથમિકતા તેલીબિયાં અને કઠોળનું ઉત્પાદન વધારવાની છે અને આ રીતે આત્મનિર્ભર ભારતનો ઉદ્દેશ્ય પૂરો કરવો છે. ઘડવામાં આવેલી વ્યૂહરચનાઓમાં વિસ્તાર વિસ્તરણ, ઉચ્ચ ઉપજ આપતી જાતો (HYVs), MSP સમર્થન અને પ્રાપ્તિ દ્વારા ઉત્પાદન વધારવાની છે.
સરકાર દેશમાં કૃષિ ક્ષેત્રમાં ટેકનોલોજી અને નવીનતાના ઉપયોગ દ્વારા સ્માર્ટ ફાર્મિંગ પદ્ધતિઓ અપનાવવાને પણ પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. સરકાર ડિજિટલ એગ્રીકલ્ચર મિશન (ડીએએમ) અમલમાં મૂકી રહી છે, જેમાં ભારત ડિજિટલ ઇકોસિસ્ટમ ઓફ એગ્રીકલ્ચર (આઇડીઇએ), ફાર્મર્સ ડેટાબેઝ, યુનિફાઇડ ફાર્મર્સ સર્વિસ ઇન્ટરફેસ (યુએફએસઆઇ), નવી ટેક્નોલોજી (નેજીપીએ) પર રાજ્યોને ફંડિંગ, મહાલનોબિસ નેશનલ ક્રોપ ફોરકાસ્ટમાં સુધારો કરવાનો સમાવેશ થાય છે. કેન્દ્ર (MNCFC), જમીન આરોગ્ય, ફળદ્રુપતા અને પ્રોફાઇલ મેપિંગ. NeGPA પ્રોગ્રામ હેઠળ, આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ અને મશીન લર્નિંગ (AI/ML), ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ (IOT), બ્લોક ચેઈન વગેરે જેવી ઉભરતી તકનીકોનો ઉપયોગ કરીને ડિજિટલ કૃષિ પ્રોજેક્ટ્સ માટે રાજ્ય સરકારોને ભંડોળ આપવામાં આવે છે. ડ્રોન તકનીકોને અપનાવવામાં આવી રહી છે. સ્માર્ટ ફાર્મિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, સરકાર કૃષિ ક્ષેત્રમાં સ્ટાર્ટઅપને પ્રોત્સાહન આપે છે અને કૃષિ-ઉદ્યોગ સાહસિકોને પોષે છે.
