કેન્દ્ર સરકારે ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સને સમર્પિત સ્ટાર્ટઅપ માર્ગદર્શિકાને મંજૂરી આપી

દિલ્હી:  ટેક્સટાઇલ મંત્રાલયે ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સ માટે સ્ટાર્ટઅપ ગાઇડલાઇન્સ – ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સ માટે સ્ટાર્ટઅપ ગાઇડલાઇન્સ – ટેકનિકલ ઇન્નોવેટર્સ ઇન ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સ (ગ્રેટ)માં સંશોધન અને ઉદ્યોગસાહસિકતા માટે ગ્રાન્ટ ફોર રિસર્ચ એન્ડ એન્ટરપ્રિન્યોરશિપને મંજૂરી આપી છે, જે 18 મહિનાનાં ગાળા માટે રૂ. 50 લાખ સુધીની ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ પ્રદાન કરે છે, એમ ટેક્સટાઇલ્સનાં સંયુક્ત સચિવ શ્રી રાજીવ સક્સેનાએ આજે અહીં નેશનલ ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સ મિશન (એનટીટીએમ)માં થયેલા મહત્ત્વપૂર્ણ વિકાસ પર એક પત્રકાર પરિષદ દરમિયાન માહિતી આપી હતી.

ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સમાં સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ વિકસાવવા પર ભાર મૂકવાની સાથે આ માર્ગદર્શિકામાં વ્યક્તિઓ અને કંપનીઓને વ્યાવસાયિકરણ સહિતની ટેકનોલોજી અને ઉત્પાદનોમાં પ્રોટોટાઇપનું ભાષાંતર કરવા ટેકો આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. મહાન માર્ગદર્શિકામાં એગ્રો-ટેક્સટાઇલ્સ, બિલ્ડિંગ-ટેક્સટાઇલ્સ, જીઓ-ટેક્સટાઇલ્સ, હોમ-ટેક્સટાઇલ્સ, મેડિકલ-ટેક્સટાઇલ્સ, મોબાઇલ-ટેક્સટાઇલ્સ, પેકેજિંગ-ટેક્સટાઇલ્સ, પ્રોટેક્ટિવ-ટેક્સટાઇલ્સ, સ્પોર્ટ્સ-ટેક્સટાઇલ્સ સહિતના ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સના એપ્લિકેશન ક્ષેત્રોમાં ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. હાઈ-પર્ફોર્મન્સ ફાઇબર્સ અને કમ્પોઝિટ્સનો વિકાસ; સંતુલિત અને પુનઃઉપયોગમાં લઇ શકાય તેવી કાપડ સામગ્રી; આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, ઇન્ટરનેટ ઑફ થિંગ્સ, 3ડી/4ડી પ્રિન્ટિંગ અને રેપિડ પ્રોટોટાઇપિંગનો ઉપયોગ કરીને સ્માર્ટ ટેક્સટાઇલ; અને અન્ય બાબતો સહિત સ્વદેશી મશીનરી/ઉપકરણો/ઉપકરણોનો વિકાસ કરશે.

ઇન્ક્યુબેટર્સને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે મંત્રાલયે ઇન્ક્યુબેટર્સને વધારાની કુલ ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડના 10 ટકા પ્રદાન કરવા જણાવ્યું છે. પ્રોજેક્ટ પ્રત્યેની પ્રામાણિકતા અને પ્રતિબદ્ધતાને મજબૂત કરવા માટે ઇન્ક્યુબેટી પાસેથી ભંડોળના ઓછામાં ઓછા 10 ટકાનું રોકાણ બે સમાન હપ્તામાં ફરજિયાત કરવામાં આવ્યું છે. ભારતમાં ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમના વિકાસ માટે જરૂરી પ્રોત્સાહન પ્રદાન કરવા સ્ટાર્ટઅપ ગાઇડલાઇન્સ (GREAT) ખાસ કરીને બાયો-ડિગ્રેડેબલ અને સસ્ટેઇનેબલ ટેક્સટાઇલ્સ, હાઇ-પર્ફોર્મન્સ એન્ડ સ્પેશિયાલિટી ફાઇબર્સ, સ્માર્ટ ટેક્સટાઇલ્સ વગેરે જેવા વિશિષ્ટ પેટા-સેગમેન્ટમાં જરૂરી પ્રોત્સાહન પ્રદાન કરશે.

મંત્રાલયે 26 સંસ્થાઓને તેમના પ્રયોગશાળાના માળખાને અપગ્રેડ કરવા અને તકનીકી કાપડના એપ્લિકેશન ક્ષેત્રોમાં પ્રશિક્ષકોની તાલીમ માટે પણ મંજૂરી આપી છે. મંત્રાલયે મુખ્ય વિભાગો/વિશેષતાઓમાં ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ અભ્યાસક્રમો/પેપરોનાં વિકાસ અને પ્રસ્તુત કરવા માટે તેમજ ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સમાં નવી ડિગ્રી પ્રોગ્રામ શરૂ કરવા માટે 26 સંસ્થાઓની અરજીઓને મંજૂરી આપી છે.

રૂ. 151.02 કરોડનાં કુલ મૂલ્યને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી, જેમાં રૂ. 105.55 કરોડનાં મૂલ્યની 15 અરજીઓ સરકારી સંસ્થાઓની છે અને રૂ. 45.47 કરોડનાં મૂલ્યની 11 અરજીઓ ખાનગી સંસ્થાઓમાંથી આવી છે.

આ યોજના હેઠળ ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવનારી કેટલીક મુખ્ય સંસ્થાઓમાં આઇઆઇટી દિલ્હી, એનઆઇટી જલંધર, એનઆઇટી દુર્ગાપુર, એનઆઇટી કર્ણાટક, નિફ્ટ મુંબઇ, આઇસીટી મુંબઇ, અણ્ણા યુનિવર્સિટી, પીએસજી કોલેજ ઓફ ટેકનોલોજી, એમિટી યુનિવર્સિટી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, ટેક્સટાઇલ ટેકનોલોજી અને ફાઇબર સાયન્સ સાથે સંબંધિત વિભાગો સહિત વર્તમાન અભ્યાસક્રમોને અપગ્રેડ કરવા માટે પ્રદાન કરવામાં આવનારું મોટાભાગનું ભંડોળ સ્પેશિયાલિટી ફાઇબર સહિત ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સના તમામ એપ્લિકેશન ક્ષેત્રોમાં અભ્યાસક્રમોને અપગ્રેડ કરવા માટે પ્રદાન કરવામાં આવશે; જીઓટેક્સટાઈલ્સ અને બિલ્ડિંગ ટેક્સટાઇલ્સમાં અભ્યાસક્રમોને અપગ્રેડ કરવા માટે ડિઝાઇન / સિવિલ એન્જિનિયરિંગ સાથે સંબંધિત વિભાગો; સ્માર્ટ ટેક્સટાઇલ્સ, પ્રોટેક્ટિવ ટેક્સટાઇલ્સ, સ્પોર્ટ્સ ટેક્સટાઇલ્સ, હોમ ટેક્સટાઇલ્સ, ક્લોથ ટેક્સટાઇલ્સનાં અભ્યાસક્રમો અપગ્રેડ કરવા ફેશન ટેકનોલોજી/ડિઝાઇન સાથે સંબંધિત વિભાગો; મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગ વિભાગ મોબાઇલ ટેક્સટાઇલ, ઔદ્યોગિક ટેક્સટાઇલમાં અભ્યાસક્રમોને અપગ્રેડ કરશે; અને ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સમાં નવો ડિગ્રી પ્રોગ્રામ યોજાશે, જેમાં ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સના તમામ એપ્લિકેશન ક્ષેત્રો પર ભાર મૂકવામાં આવશે.

આ ઉપરાંત મંત્રાલયે એનટીટીએમ હેઠળ ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સ એજ્યુકેશન ઇન ઇન્ડિયા (રાઉન્ડ II)માં અકાદમિક સંસ્થાઓને સક્ષમ બનાવવા માટેની માર્ગદર્શિકાઓ પુનઃશરૂ કરશે, જેમાં પ્રમાણમાં હળવા માપદંડો અને વ્યાપક કવરેજ સામેલ છે, જેમાં એનબીએ 750 કે તેથી વધુના સ્કોર, એનએએસી રેટિંગ એ+/3.26 કે તેથી વધુ અથવા ટોચની 200 એનઆઈઆરએફ રેન્ક ધરાવતી સંસ્થાઓને શિક્ષણ માર્ગદર્શિકા 2.0 હેઠળ પાત્ર ખાનગી સંસ્થાઓ તરીકે પસંદ કરવા સામેલ છે. આ માર્ગદર્શિકાને મુખ્યત્વે મંજૂરી આપવામાં આવી છે અને શૈક્ષણિક વર્ષ 2025-26ના અભ્યાસક્રમમાં નવા અભ્યાસક્રમો / પેપર્સનો સમાવેશ કરવાનો લક્ષ્યાંક છે.

ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ્સની ગુણવત્તા અને નિયમન પાસા પર મંત્રાલયે 19 જિયોટેક્સ ટાઇલ્સ અને 12 પ્રોટેક્ટિવ ટેક્સટાઇલ્સ સહિત 31 ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ ઉત્પાદનો માટે 02 ક્યુસીઓ ઇશ્યૂ કર્યા છે, જે તા 7 ઓક્ટોબર 2023થી અમલમાં આવશે. આ ઉપરાંત, 22 એગ્રોટેક્સ્ટાઈલ્સ અને 06 મેડિકલ ટેક્સટાઇલ્સ સહિત 28 ઉત્પાદનો માટે ક્યુસીઓ પણ ઇશ્યૂ કરવાના અંતિમ તબક્કામાં છે અને સપ્ટેમ્બર 2023માં જારી કરવામાં આવે તેવી સંભાવના છે.

તદુપરાંત, ક્યુસીઓ માટે વધારાની 28 ચીજવસ્તુઓને પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવી છે, જેમાં બિલ્ડિંગ ટેક્સટાઇલ્સ, ઇન્ડસ્ટ્રિયલ ટેક્સટાઇલ્સ, રોપ્સ અને કોર્ડેજ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. અર્થતંત્ર, ઉદ્યોગ અને સમાજ પર ક્યુસીઓની વિસ્તૃત અસરને આવરી લેવા માટે મંત્રાલય સક્રિયપણે ઉદ્યોગો સાથે બહુવિધ હિતધારકો સાથે ચર્ચાવિચારણા કરી રહ્યું છે.