બિહારને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો આપવાનો કેન્દ્રનો ઈન્કાર, વિશેષ પેકેજ અપાય તેવી શકયતા
નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્રની એનડીએ સરકારમાં સામેલ જનતાદળ યુનાઈડેટએ લોકસભામાં પોતાની સરકારને પૂછી લીધુ કે, તે બિહાર અને અન્ય એવા રાજ્યોને વિકાસની મુખ્યધારામાં લાવવા માટે વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો આપવા માંગે છે, જો સરકાર એવો વિચાર રાખતી હોય તો જણાવે અને ના રાખતી હોય તો કારણ સ્પષ્ટ કરે. જેડીયુના રામપ્રીત મંડળના આ સીધા સવાલનો સીધો જવાબ પણ બજેટ સત્રના પ્રથમ દિવસે જ આવી ગયો છે. મંડળએ નાણામંત્રી સમક્ષ આ સવાલ મુક્યો હતો. રાજ્યકક્ષના નાણામંત્રી પંકજ ચૌધરીએ જોગવાઈઓની સ્પષ્ટતા કરીને નકારાત્મક અને સીધો જવાબ આપ્યો હતો. મતલબ કે હવે જેડીયુના કાર્યકારી અધ્યક્ષ તરીકે સંજય ઝાએ સર્વપક્ષીય બેઠકમાં પોતાનો મુદ્દો રજૂ કર્યો હતો કે જો વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો ન આપી શકાય તો વિશેષ પેકેજ આપો. હવે કદાચ કેન્દ્ર સરકાર એનડીએ સરકારના મહત્વના ખેલાડી જેડીયુના મુદ્દાને આગળ વધારવા માટે આ વિકલ્પ પર ધ્યાન આપી શકે છે.
નાણા રાજ્ય મંત્રી પંકજ ચૌધરીએ રામપ્રીત મંડલના પ્રશ્નના જવાબમાં કહ્યું હતું કે, “રાષ્ટ્રીય વિકાસ પરિષદ (NDC) એ અગાઉ કેટલાક રાજ્યોને આયોજન સહાય માટે વિશેષ શ્રેણીનો દરજ્જો આપ્યો હતો. તે રાજ્યોમાં કેટલાક વિશેષ સંજોગો હતા, જેના આધારે જેમાંથી આ નિર્ણય તમામ પરિબળોની સંકલિત વિચારણા અને રાજ્યની અનોખી પરિસ્થિતિના આધારે લેવામાં આવ્યો હતો, જેણે અગાઉ સ્પેશિયલ કેટેગરીનો દરજ્જો મેળવવા માટે બિહારની વિનંતી પર વિચાર કર્યો હતો હાલના NDC માપદંડોના આધારે બિહારને શ્રેણીનો દરજ્જો આપી શકાયો નથી. 2012માં દેશમાં કોંગ્રેસની આગેવાની હેઠળની યુપીએ સરકાર હતી. તે સમયે પણ આ જ અહેવાલ આવ્યો હતો, વર્તમાન કેન્દ્ર સરકારે પણ તે જ ટાંક્યું છે.
1969માં નેશનલ ડેવલપમેન્ટ કાઉન્સિલ (NDC)ની બેઠકમાં પ્રથમ વખત દેશના કોઈપણ પ્રદેશને વિશેષ શ્રેણીનો દરજ્જો આપવાનો વિચાર આવ્યો હતો. આ બેઠકમાં DR ગાડગીલ સમિતિએ ભારતમાં રાજ્યની યોજનાઓ માટે કેન્દ્રીય સહાયની ફાળવણી માટે એક ફોર્મ્યુલા રજૂ કરી હતી. અગાઉ, રાજ્યો આ રીતે આગળ વધે તે માટે ભંડોળના વિતરણ માટે કોઈ ચોક્કસ ફોર્મ્યુલા ન હતી. NDC દ્વારા મંજૂર કરાયેલ ગાડગિલ ફોર્મ્યુલામાં આસામ, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને નાગાલેન્ડ જેવા વિશેષ શ્રેણીના રાજ્યોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી હતી. 5મા નાણાપંચે 1969માં સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે વિશેષ શ્રેણીનો ખ્યાલ શું હશે? એનડીસીએ આ સ્થિતિના આધારે આ રાજ્યોને કેન્દ્રીય યોજનામાંથી સહાયની ફાળવણી કરી હતી. નાણાકીય વર્ષ 2014-2015 સુધી, વિશેષ શ્રેણીનો દરજ્જો ધરાવતા 11 રાજ્યોને તેનો લાભ મળ્યો હતો. 2014 માં, જ્યારે કેન્દ્રમાં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સરકારની રચના કરવામાં આવી, ત્યારે આયોજન પંચને વિખેરી નાખવામાં આવ્યું અને નીતિ આયોગની રચના કરવામાં આવી. તેની અસરથી, ગાડગીલ ફોર્મ્યુલા આધારિત અનુદાન બંધ કરવામાં આવ્યું હતું અને રાજ્યોને વિવિધ શ્રેણીઓમાં વિભાજીત કરવાની જોગવાઈ પણ નાબૂદ કરવામાં આવી હતી. હવે કોઈ નવા રાજ્યને વિશેષ શ્રેણીનો દરજ્જો આપવામાં આવી રહ્યો નથી, કારણ કે ભારતનું બંધારણ આવા વર્ગીકરણની જોગવાઈ કરતું નથી.
(PHOTO-FILE)
