આ દિવસોમાં સોશિયલ મીડિયા ઉપર શોર્ટ્સનો ક્રેઝ દરેકમાં જોવા મળે છે. આ નાના-નાના વીડિયો થોડા સમય માટે ખુશી આપે છે પરંતુ પાછળથી તે ખતરનાક વ્યસન બની જાય છે, જે સ્વાસ્થ્યને ખરાબ અસર કરી શકે છે. 15 સેકન્ડથી લઈને 1 મિનિટ સુધીની આ રીલ્સ જોવાથી હોર્મોન ડોપામાઈન રીલીઝ થાય છે, જે આપણને તેના વ્યસની બનાવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ વ્યસન તમારા બાળપણ સાથે જોડાયેલ હોઈ શકે છે.
કમ્પ્યુટર્સ ઇન હ્યુમન બિહેવિયરમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસ મુજબ, આ પ્રકારનું વ્યસન બાળપણના ખરાબ અનુભવો તરફ નિર્દેશ કરે છે. સોશિયલ મીડિયા ઉપર રિલ્સ જોવાની આદતથી છુટકારો મેળવવો હોય તો મોબાઈલને બદલે પરિવારજનો, મિત્રો અને સ્વજનો સાથે વધારેમાં વધારે સમય વિતાવવો જોઈએ.
સંશોધકોએ ચાઈનીઝ યુનિવર્સિટીના વિદ્યાર્થીઓનો સર્વે કર્યો અને જાણવા મળ્યું કે, જો કોઈનું બાળપણ ખરાબ યાદોથી ભરેલું હોય તો તેને આ શોર્ટ્સ વીડિયોની લત લાગી જવાની શક્યતા વધુ હોય છે. તેનાથી તેમને ઘણી સમસ્યાઓ પણ થઈ શકે છે. બાળપણની ખરાબ યાદોમાં માનસિક અથવા શારીરિક શોષણ, ઉપેક્ષા, કૌટુંબિક સમસ્યાઓ, પ્રિય વ્યક્તિ સામે હિંસા જેવી ઘટનાઓનો સમાવેશ થઈ શકે છે. આના પરથી ધ્યાન હટાવવા માટે શરૂઆતમાં આ વીડિયો જોવામાં આવે છે, જે પાછળથી સંપૂર્ણ વ્યસન બની જાય છે.
આ અભ્યાસમાં સહભાગીઓ પૈકી, તે કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ શોર્ટ્સ વિડીયોના વ્યસની ન હતા અને બાળપણની સમસ્યાઓ હોવા છતાં તેઓ તેમના જીવનથી સંતુષ્ટ હતા. સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે જે લોકો જીવનથી સંતુષ્ટ નથી, તેઓમાં TikTok અને Instagram રીલ્સનું વ્યસન વધુ પ્રચલિત હતું. આ ટૂંકા સ્વરૂપના વિડિયોએ તેને તેની સમસ્યાઓમાંથી દૂર થવાનો માર્ગ આપ્યો. જ્યારે પણ તેને ઘરમાં કોઈ વસ્તુ ઉશ્કેરતી ત્યારે તેનો સામનો કરવા તેણે શોર્ટ્સ અને રીલ્સ જોવાનું શરૂ કર્યું, જેના કારણે તેની અવલંબન વધી ગઈ, જે પાછળથી વ્યસન બની ગઈ.
સોશિયલ મીડિયાનું વ્યસન માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ઊંડી અસર કરી શકે છે. તેનાથી તણાવ અને ડિપ્રેશનની સમસ્યા વધી શકે છે. આ સિવાય સોશિયલ મીડિયાના વીડિયોને કારણે અનેક પ્રકારની માનસિક સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તેનાથી મગજને ગંભીર નુકસાન થઈ શકે છે.
• સોશિયલ મીડિયાના વ્યસનથી કેવી રીતે બચવું
1. વિડિયો, રીલ્સ અથવા સોશિયલ મીડિયા માટે સમય નક્કી કરો.
2. તમારા ફોનમાંથી સોશિયલ મીડિયા એપ્સ દૂર કરો અથવા તેનો થોડો સમય ઉપયોગ કરો.
3. સામાજિક મીડિયા વિકલ્પો શોધો, જેમ કે વાંચન, લેખન, યોગ અથવા કોઈપણ રમત.
4. પરિવાર અને મિત્રો સાથે વધુ સમય વિતાવો
5. સોશિયલ મીડિયાની આડ અસરોને સમજો.
6. તમારા લક્ષ્યોને હાંસલ કરવા માટે તમારા ફોકસનો ઉપયોગ કરો.
7. સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવો.