નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે PMની રેલીમાં ટેક્નૉલૉજી પ્રદર્શન સ્ટાર્ટ-અપ્સને પ્રોત્સાહિત કરશે અને દેશભરમાં આજીવિકાના પ્રચંડ નવા રસ્તાઓ વિશે જાગૃતિ લાવવામાં મદદ કરશે, પરંતુ તે જાગૃતિના અભાવે આ પ્રદેશમાં પૂરતું ધ્યાન પ્રાપ્ત કરી રહ્યાં નથી. ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે આ રવિવારે રાષ્ટ્રવ્યાપી “પંચાયતી રાજ દિવસ”ની ઉજવણીની માટે પ્રધાનમંત્રીની જમ્મુની મુલાકાત દરમિયાન પ્રદર્શન માટે કેન્દ્રીય વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલય દ્વારા મુકવામાં આવેલા એક ડઝનથી વધુ સ્ટોલની સંપૂર્ણ સમીક્ષા કરી હતી.
કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્રીય વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલયના વિવિધ વિભાગો અને પાંખો દ્વારા મૂકવામાં આવેલા સ્ટોલ્સ ગ્રામીણ વિસ્તારો અને ખેતી માટે ફાયદાકારક નવીનતમ તકનીકો અને નવીનતાઓ પ્રદર્શિત કરશે. મંત્રીએ મંગળવારે સાંબા જિલ્લાની પલ્લી પંચાયત ખાતે 500 KV સોલાર પ્લાન્ટ અને અન્ય પ્રદર્શન થીમનું નિરીક્ષણ કર્યું હતું, જે રેકોર્ડ સમયમાં પૂર્ણ થયું હતું.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે, કાર્બન મુક્ત સોલાર પ્લાન્ટ કુલ 6,408 ચોરસ મીટર વિસ્તારમાં સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો છે અને તે 18 દિવસના રેકોર્ડ સમયમાં પૂર્ણ થયો છે અને પંચાયતના 340 ઘરોને સ્વચ્છ વીજળી અને પ્રકાશ પ્રદાન કરશે. તે કેન્દ્રીય વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલયના વૈજ્ઞાનિક અને ઔદ્યોગિક સંશોધન વિભાગ હેઠળ સેન્ટ્રલ ઇલેક્ટ્રોનિક્સ લિમિટેડ, PSE દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે માહિતી આપી હતી કે પ્રદર્શન માટે ઓળખવામાં આવેલી કેટલીક થીમ્સ છેઃ ગરીબી અને ઉન્નત ગામની આજીવિકા, સ્વસ્થ ગામ, બાળ-મૈત્રીપૂર્ણ ગામ, પાણી પૂરતું ગામ, સ્વચ્છ અને હરિયાળું ગામ, ગામમાં આત્મનિર્ભર ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ગામડામાં વિકસિત વિકાસ. વિજ્ઞાન મંત્રાલયના જુદા જુદા વિભાગો દ્વારા અમલમાં મુકવામાં આવશે તે ગ્રામીણ વસ્તીની ઘરગથ્થુ આવક વધારવામાં ક્રાંતિકારી પરિવર્તન લાવશે.
તેવી જ રીતે, મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, સામાન્ય માનવીના લાભ માટે ગ્રામીણ વિકાસ અને પંચાયતી રાજની થીમ સાથે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના એકીકરણને દર્શાવતા સ્ટોલ મૂકવામાં આવશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે ઈવેન્ટમાં પરંપરાગત સ્ટોલ રાખવાને બદલે અદ્યતન ટેકનોલોજી પ્રદર્શિત કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે જે ખેડૂતોની આવકમાં મૂલ્ય ઉમેરી શકે અને પંચાયતી રાજની વિશેષતાઓ સાથે વિજ્ઞાન આધારિત પ્રદર્શન કરી શકે.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે CSIRના વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિકો સાથે એરોમા મિશન અને સામાન્ય માણસની આવકના સંસાધનો વધારવામાં પર્પલ રિવોલ્યુશનની એકંદર અસરની પણ સમીક્ષા કરી. તેમણે કહ્યું, “પર્પલ રિવોલ્યુશન” એ “સ્ટાર્ટ-અપ્સ ઈન્ડિયા” માં જમ્મુ અને કાશ્મીરનું યોગદાન છે. મંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે CSIR એ તેની જમ્મુ સ્થિત પ્રયોગશાળા, ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઈન્ટિગ્રેટિવ મેડિસિન્સ (IIIM) દ્વારા ડોડા, કિશ્તવાડ, રાજૌરી અને બાદમાં અન્ય જિલ્લાઓમાં ખેતી માટે ઉચ્ચ મૂલ્યના આવશ્યક તેલ ધરાવતા લવંડર પાકની શરૂઆત કરવાની હતી જેમાં રામબન, પુલવામા, વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. ટૂંકા ગાળામાં, સુગંધ/લવેન્ડરની ખેતી કૃષિ સ્ટાર્ટ-અપ માટે ખેતીમાં લોકપ્રિય વિકલ્પ બની ગઈ છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું, વ્યાપક પ્રચારની જરૂર છે કે IIIM જમ્મુ સ્ટાર્ટ-અપ્સને સુગંધ અને લવંડર ફાર્મિંગમાં તેમની પેદાશો વેચવામાં મદદ કરી રહ્યું છે. મુંબઈ સ્થિત અજમલ બાયોટેક પ્રાઈવેટ લિમિટેડ, અદિતિ ઈન્ટરનેશનલ અને નવનૈત્રીગામિકા વગેરે જેવી જાણીતી કંપનીઓ પ્રાથમિક ખરીદદાર છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે એરોમા મિશન દેશભરમાંથી સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને કૃષિકારોને આકર્ષિત કરી રહ્યું છે અને તબક્કા-1 દરમિયાન CSIR એ 6000 હેક્ટર જમીન પર ખેતી કરવામાં મદદ કરી હતી અને દેશભરના 46 મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓને આવરી લીધા હતા. 44,000થી વધુ લોકોને તાલીમ આપવામાં આવી છે અને ખેડૂતોને કરોડોની આવક થઈ છે. એરોમા મિશનના બીજા તબક્કામાં, દેશભરના 75,000 થી વધુ ખેડૂત પરિવારોને લાભ આપવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે 45,000 થી વધુ કુશળ માનવ સંસાધનોને જોડવાનો પ્રસ્તાવ છે.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે એ વાતનો પણ સંતોષ વ્યક્ત કર્યો કે વધુને વધુ ટેકનોક્રેટ્સ કોર્પોરેટ સેક્ટરમાં આકર્ષક નોકરીઓ છોડીને DBT પ્રમોટેડ ડેરી સ્ટાર્ટ-અપ્સ અપનાવી રહ્યાં છે. તેમણે કહ્યું કે, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં છેલ્લા બે વર્ષમાં 10 હજારથી વધુ ડેરી એકમોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. તાજેતરમાં, મંત્રી દિનકર કૌશલ, બી.ટેકને મળ્યા, જેમણે બેંગલુરુમાં નોકરી છોડી દીધી અને બાયોટેકનોલોજી વિભાગ હેઠળ સાહિવાલ પશુ ડેરી સાથે સ્ટાર્ટ-અપ શરૂ કર્યું અને સુંદર કમાણી કરી. મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, યુવાનોને કમાણીની યોગ્ય તકો આપવા માટે આ પ્રકારની પહેલ સમગ્ર યુટીમાં નકલ કરવી જોઈએ.
તેમણે કહ્યું કે, સ્વચ્છ દૂધના ઉત્પાદન માટે આધુનિક ડેરી ફાર્મની સ્થાપનાને પ્રોત્સાહન આપવા, વાછરડાના ઉછેરને પ્રોત્સાહિત કરવા અને સ્વ-રોજગાર પેદા કરવા માટે ડેરી સ્ટાર્ટ-અપમાં વિશાળ અવકાશ છે.