સોનિયા ગાંધી-રાહુલ ગાંધીની કાર્ય પદ્ધતિ ઉપર ગુલામ નબી આઝાદે ઉઠાવ્યા સવાલો

નવી દિલ્હીઃ કોંગ્રેસમાં અસંતુષ્ટ નેતાઓના G-23 જૂથના નેતા ગુલામ નબી આઝાદે અંતે પાર્ટીનો સાથ છોડ્યો છે. તેમણે કોંગ્રેસ સાથે પાંચ દાયકા જૂના સંબંધનો અંત આણ્યો છે. કોંગ્રેસના વચગાળાના અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધીને લખેલા પોતાના 5 પાનાના લાંબા રાજીનામા પત્રમાં તેમણે ઘણા ગંભીર આરોપો લગાવ્યા છે. તેમણે રાહુલ ગાંધી પર વરિષ્ઠ નેતાઓનું અપમાન કરવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે, કોંગ્રેસ રિમોટ કંટ્રોલ મોડલથી વિભાજિત થઈ છે.

સુત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, તેમણે કોંગ્રેસ સાથેના જોડાણથી પત્રની શરૂઆત કરી હતી. તેણે જણાવ્યું કે, કેવી રીતે તેમણે તમામ મહત્વની જવાબદારીઓને નિ:સ્વાર્થ ભાવે અને સંપૂર્ણ સમર્પણ સાથે નિભાવી. તેમણે યાદ કર્યું કે કેવી રીતે તેઓ સંજય ગાંધીના કહેવા પર 1975-76માં યુથ કોંગ્રેસમાં જોડાયા હતા જ્યારે કાશ્મીરમાં કોઈ પાર્ટીમાં જોડાવા માંગતા ન હતા. આઝાદે પત્રમાં લખ્યું છે કે કેવી રીતે 1978-79માં ઈન્દિરા ગાંધીને જેલમાં જવાના વિરોધને કારણે જેલમાં જવું પડ્યું હતું.

તેમણે જણાવ્યું છે કે, કેવી રીતે તેમણે ઈન્દિરા ગાંધી, રાજીવ ગાંધી, પીવી નરસિમ્હા રાવ અને ડૉ. મનમોહન સિંહની સરકારોમાં કેન્દ્રીય મંત્રી તરીકે કામ કર્યું છે. 1980 ના દાયકાના મધ્યભાગથી, દરેક કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન મહાસચિવ રહ્યા છે. કેવી રીતે રાજીવ ગાંધીએ તેમને કોંગ્રેસ સંસદીય બોર્ડના સભ્ય બનાવ્યા.કેવી રીતે તેઓ લગભગ 4 દાયકા સુધી કોંગ્રેસ વર્કિંગ કમિટીના સભ્ય રહ્યા. 7 વર્ષ સુધી રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નેતા સહિત તમામ મોટી અને મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ નિભાવી.

પત્રમાં તેમણે કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ તરીકે સોનિયા ગાંધીના કાર્યકાળની, ખાસ કરીને યુપીએ-1 અને યુપીએ-2 સરકાર દરમિયાન તેમની ભૂમિકાની ખુલ્લેઆમ પ્રશંસા કરી હતી. પોતાના જીવનના લગભગ 50 વર્ષ કોંગ્રેસને સમર્પિત કર્યા બાદ આઝાદે રાહુલ ગાંધી પર આકરા પ્રહારો કર્યા છે. તેમણે લખ્યું, ‘દુર્ભાગ્યે, રાહુલ ગાંધીના રાજકારણમાં પ્રવેશ સાથે તમારા દ્વારા સ્થાપિત સમગ્ર કન્સલ્ટિવ મિકેનિઝમ તૂટી ગયું છે. ખાસ કરીને જાન્યુઆરી 2013માં જ્યારે તમે તેમને ઉપાધ્યક્ષ બનાવ્યા ત્યારે તેમણે ભાગલા પાડ્યા હતા.

તમામ વરિષ્ઠ અને અનુભવી નેતાઓને હાંસિયામાં ધકેલી દેવામાં આવ્યા અને બિનઅનુભવી લોકોનો કોટરી પક્ષ ચલાવવા લાગ્યો. રાજીનામામાં આઝાદે રાહુલ ગાંધી દ્વારા મનમોહન સિંહ સરકારના વટહુકમને ફાડી નાખવાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે. તેમણે લખ્યું કે, રાહુલ ગાંધીએ મીડિયાની હાજરીમાં આવું કર્યું જે અપરિપક્વતાનું ઉદાહરણ છે. આ ‘બાલિશ’ વર્તને વડાપ્રધાન પદ અને ભારત સરકારની ગરિમાને કલંકિત કરી છે. ગુલામ નબી આઝાદે પણ 2014માં કોંગ્રેસની હારનું મુખ્ય કારણ રાહુલ દ્વારા વટહુકમ ફાડી નાખવાને ગણાવ્યું છે.

ખાસ વાત એ છે કે, આઝાદે પોતાના રાજીનામામાં કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ તરીકે સોનિયા ગાંધીના કામના વખાણ કર્યા છે, પરંતુ ઈશારામાં તેમના પર પ્રહાર પણ કર્યા છે. તેમણે યાદ કર્યું કે, કેવી રીતે સીતારામ કેસરીને બદલીને સોનિયા ગાંધી કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ બન્યા. ઓક્ટોબર 1998માં પંચમઢીમાં, 2003માં શિમલામાં અને જાન્યુઆરી 2013માં જયપુરમાં કોંગ્રેસે જોરદાર મંથન કર્યું હતું.

આઝાદે લખ્યું છે કે, પાર્ટીને પુનર્જીવિત કરવા માટે 2013ની જયપુર મહાસભામાં તેમના દ્વારા કરાયેલી ભલામણો, 2014ની ચૂંટણી માટે વિગતવાર એક્શન પ્લાન તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો, જે છેલ્લા નવ વર્ષમાં પણ લાગુ કરવામાં આવી ન હતી. તેમણે લખ્યું છે કે, ‘હું 2013થી સતત તમને અને તત્કાલિન ઉપાધ્યક્ષ રાહુલ ગાંધીને તે ભલામણોને લાગુ કરવા માટે કહી રહ્યો છું, પરંતુ તેમને લાગુ કરવાને લઈને ગંભીરતાથી વિચારવાનો કોઈ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો નથી.’

આઝાદે પોતાના રાજીનામામાં સોનિયા અને રાહુલ ગાંધી વિશે તીક્ષ્ણ શબ્દોનો ઉપયોગ કર્યો છે. તેમણે લખ્યું કે, “2014 પછી તમારા અને પછી રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વમાં, કોંગ્રેસ 2 લોકસભા ચૂંટણીઓ અપમાનજનક રીતે હારી છે. કોંગ્રેસ 2014 થી 2022 ની વચ્ચે 49 માંથી 39 વિધાનસભા ચૂંટણી હારી છે.પક્ષ માત્ર 4 રાજ્યોની ચૂંટણી જીતવામાં સફળ રહ્યો હતો અને 6 રાજ્યોમાં ગઠબંધન દ્વારા સરકારનો ભાગ હતો.

કમનસીબે આજે કોંગ્રેસની માત્ર 2 રાજ્યોમાં સરકારમાં છે અને 2 અન્ય રાજ્યોમાં તે ખૂબ જ જુનિયર પાર્ટનર તરીકે ગઠબંધન સરકારનો હિસ્સો છે. ગુલામ નબી આઝાદે પોતાના રાજીનામામાં લખ્યું છે કે, 2019ની ચૂંટણી બાદ કોંગ્રેસની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ ગઈ છે. રાહુલ ગાંધીએ અધ્યક્ષ પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું, પરંતુ તે પહેલા તેમણે પાર્ટી માટે જીવન વિતાવનારા તમામ વરિષ્ઠ કાર્યકર્તાઓનું અપમાન કર્યું હતું. આઝાદે ગાંધી પરિવાર પર રિમોટ કંટ્રોલ મોડલ પર સંગઠન ચલાવવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.

તેમણે લખ્યું, ‘યુપીએ સરકારના રિમોટ કંટ્રોલ મોડલને હવે પાર્ટીના સંગઠન સુધી પણ વિસ્તારવામાં આવ્યું છે. રાહુલ ગાંધી અથવા તેમના સિક્યોરિટી ગાર્ડ અને PA દ્વારા તમામ મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લેવામાં આવતા હોય ત્યારે જ તમે નામના મુખ્ય છો.

આઝાદે તો એવો પણ આરોપ લગાવ્યો છે કે, જ્યારે તેમણે 2020માં G-23 નેતાઓ અને 2022માં પાર્ટીના કામકાજ પર સવાલ ઉઠાવતો પત્ર લખ્યો હતો, ત્યારે બદમાશોની સેનાએ હુમલો કર્યો હતો, દરેક રીતે તેનું અપમાન કર્યું હતું. આ કોટરીએ કપિલ સિબ્બલના ઘર પર હુમલો કરવા માટે તેના ગુંડા પણ મોકલ્યા હતા. એ જ કપિલ સિબ્બલ જેમણે હંમેશા કોર્ટમાં ગાંધી પરિવાર અને સંબંધીઓનો બચાવ કર્યો હતો. આઝાદે લખ્યું છે કે, કોંગ્રેસની પરિસ્થિતિ હવે એટલી બગડી ગઈ છે કે તેને સુધારી શકાતી નથી.