હરિયાણા કૃષિ યુનિવર્સિટી: વૈજ્ઞાનિકોએ પ્રથમ વખત વટાણાના નવા રોગની શોધ કરી

નવી દિલ્હીઃ હરિયાણા કૃષિ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ વટાણાનો નવો રોગ અને તેના કારક બેક્ટેરિયમ કેન્ડીડેટસ ફાયટોપ્લાઝમા એસ્ટરિસ (16 SR 1)ની શોધ કરી છે. અમેરિકન ફાયટોપેથોલોજિકલ સોસાયટી (APS), USA દ્વારા પ્રકાશિત પ્રતિષ્ઠિત જર્નલ પ્લાન્ટ ડિસીઝ, જે છોડમાં નવા રોગોને ઓળખે છે, તેણે જર્નલમાં પ્રથમ સંશોધન અહેવાલ તરીકે સ્વીકારીને વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા આ નવા રોગના અહેવાલને માન્યતા આપી છે.

અમેરિકન ફાયટોપેથોલોજિકલ સોસાયટી (APS)એ છોડના રોગોના અભ્યાસ માટે સૌથી જૂની આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓમાંની એક છે, અને ખાસ કરીને છોડના રોગો પર વિશ્વ-વર્ગના પ્રકાશનો ઉત્પન્ન કરે છે. હરિયાણા કૃષિ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકો આ રોગની શોધ કરનાર વિશ્વના પ્રથમ વૈજ્ઞાનિક છે. આ વૈજ્ઞાનિકોએ વટાણામાં ફાયટોપ્લાઝ્મા રોગ પર એક સંશોધન અહેવાલ રજૂ કર્યો છે, જેને સંસ્થા દ્વારા આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે માન્યતા આપવામાં આવી છે.

યુનિવર્સિટીના વાઈસ ચાન્સેલર ડૉ. બી.આર. કંબોજે શુક્રવારે આ શોધ બદલ વૈજ્ઞાનિકોને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા. પ્રો. કંબોજે જણાવ્યું હતું કે, બદલાતા કૃષિ પરિદ્રશ્યમાં વિવિધ પાકો માટે ઉભરતા જોખમોની સમયસર ઓળખ કરવી મહત્વપૂર્ણ બની ગઈ છે. તેમણે વૈજ્ઞાનિકોને રોગના વધુ ફેલાવા પર નજીકથી નજર રાખવા કહ્યું. તેમણે કહ્યું કે, વિજ્ઞાનીઓએ શક્ય તેટલી વહેલી તકે રોગ નિયંત્રણ પર કામ શરૂ કરવું જોઈએ. આ પ્રસંગે OSD ડૉ.અતુલ ઢીંગરા, શાકભાજી વિભાગના અધ્યક્ષ ડૉ.એસ.કે.તેહલાન, વનસ્પતિ રોગ વિભાગના અધ્યક્ષ ડૉ.અનિલ કુમાર, મીડિયા સલાહકાર ડૉ.સંદીપ આર્ય અને SVC કપિલ અરોરા પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

• વર્ષ 2023માં વટાણાના પાકમાં નીચેના લક્ષણો જોવા મળ્યા

સંશોધન નિયામક ડૉ. જીતરામ શર્માએ જણાવ્યું હતું કે, “ફેબ્રુઆરી-2023માં પ્રથમ વખત સેન્ટ્રલ સ્ટેટ ફાર્મ, હિસારમાં વટાણાના પાકમાં એક નવો પ્રકારનો રોગ જોવા મળ્યો હતો, જેમાં વટાણાના 10% છોડ વામણા અને ઝાડીવાળા થઈ ગયા હતા.” સખત મહેનત પછી, HAUના વૈજ્ઞાનિકોએ આ રોગના કારક એજન્ટ કેન્ડિડેટસ ફાયટોપ્લાઝમા એસ્ટરિસ (16SR1)ની શોધ કરી છે. તેમણે કહ્યું કે, “આ રોગની વહેલાસર તપાસ આયોજિત સંવર્ધન કાર્યક્રમ વિકસાવવામાં મદદ કરશે.”

આ રોગના મુખ્ય સંશોધક અને યુનિવર્સિટીના પ્લાન્ટ પેથોલોજિસ્ટ ડૉ. જગમોહન સિંહ ધિલ્લોને જણાવ્યું હતું કે; “આ સંશોધન અહેવાલ આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિક સંસ્થા અમેરિકન ફાયટોપેથોલોજિકલ સોસાયટી, યુએસએ દ્વારા માર્ચ, 2024 દરમિયાન પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો છે.” HAU વૈજ્ઞાનિકો ડૉ. રાકેશ કુમાર ચુગ, ડૉ. ધરમવીર દોહન અને ડૉ. હેમાવતી અને IARI, નવી દિલ્હીના ડૉ. કીર્તિ રાવતે પણ આ સંશોધન કાર્યમાં સહયોગ આપ્યો હતો.