કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે તમામ રાજ્યોને ઈન્ડિયન સિવિલ સિક્યોરિટી કોડ (BNSS) 2023 ની ચોક્કસ જોગવાઈ લાગુ કરવા, અન્ડરટ્રાયલ કેદીઓને રાહત આપવા અને જેલોમાં વધુ ભીડ ઘટાડવા સહિત પગલાં લેવા જણાવ્યું છે.
ગૃહ મંત્રાલયે રાજ્યોને મોકલેલા પત્રમાં કહ્યું છે કે જેલોમાં વધારે ભીડ, ખાસ કરીને અન્ડરટ્રાયલ કેદીઓની મોટી સંખ્યા સરકાર માટે ચિંતાનો વિષય છે.
મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે અંડરટ્રાયલ કેદીઓની લાંબી અટકાયત અને દુર્દશાના મુદ્દાને ઉકેલવા માટે ઘણા મોટા પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે, જેમાં જેલમાંથી મુક્તિ મેળવવા માંગતા આવા કેદીઓને રાહત આપવા માટે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને આર્થિક સહાય પૂરી પાડવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. મંત્રાલયે કહ્યું કે BNSS ની કલમ 479 (1), જે 1 જુલાઈ, 2024 થી અમલમાં આવી છે.
કલમ 479 (1) આ રીતે અન્ડરટ્રાયલ કેદીઓને રાહત આપશે
કલમ 79 મુજબ, જો કોઈ અંડરટ્રાયલ કેદીને કાયદા હેઠળના તેના ગુના માટે નિર્ધારિત મહત્તમ કેદના અડધા સમયગાળા માટે અટકાયતમાં રાખવામાં આવ્યો હોય, તો તેને કોર્ટ દ્વારા જામીન પર મુક્ત કરવામાં આવશે. જો કે, આ રાહત મૃત્યુદંડ અથવા આજીવન કેદની મહત્તમ સજાના કિસ્સામાં ઉપલબ્ધ નથી.
BNSS ની કલમ 479 (1) હેઠળ નવી જોગવાઈ ઉમેરવામાં આવી છે. જે આ પ્રકારે છે: ‘પરંતુ કે જ્યાં આવી વ્યક્તિ પ્રથમ વખતનો ગુનેગાર હોય ત્યારે તેને કોર્ટ દ્વારા બોન્ડ પર મુક્ત કરવામાં આવશે, જો તેને તે હેઠળ આવા ગુના માટે બોન્ડ કરવામાં આવેલી કેદની મહત્તમ મુદતના એક તૃતીયાંશ કરતાં વધુ ન હોય તેવી સજા કરવામાં આવી હોય. કાયદાની કસ્ટડીમાં છે.
BNSS ની કલમ 479 (3) હેઠળ, આવા કેદીઓને જામીન પર મુક્ત કરવા માટે સંબંધિત કોર્ટમાં અરજી કરવા માટે જ્યાં આરોપી વ્યક્તિ દાખલ કરવામાં આવે છે તે સ્થળના જેલ અધિક્ષક પર ચોક્કસ જવાબદારી નાખવામાં આવી છે.
કોર્ટે દેશભરના જેલ અધિક્ષકોને નિર્દેશ આપ્યો છે કે જ્યાં પણ આરોપીઓને અંડરટ્રાયલ કેદીઓ તરીકે રખાયા છે, ત્યાં તેમને કલમ 479ની પેટા-કલમ (1)માં ઉલ્લેખિત સમયગાળાના અડધા અથવા ત્રીજા ભાગની મુદત પૂરી થયા પછી જ જામીન પર મુક્ત કરવામાં આવે. અરજી સંબંધિત અદાલતોમાં સબમિટ કરવી જોઈએ.