પરીક્ષા…આ શબ્દ આજે આપણા જીવનનો એક ખાસ ભાગ બની ગયો છે. નાનપણથી લઈને કારકિર્દી સુધી આપણે કોઈને કોઈ પરીક્ષાની તૈયારીમાં સતત વ્યસ્ત હોઈએ છીએ, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે દુનિયામાં પહેલી પરીક્ષા ક્યાં અને ક્યારે યોજાઈ હતી?
• વિશ્વમાં પ્રથમ પરીક્ષા ક્યાં લેવામાં આવી હતી?
ઈતિહાસકારોનું માનવું છે કે આધુનિક પરીક્ષા પદ્ધતિની શરૂઆત ચીનથી થઈ હતી. પ્રથમ પરીક્ષા ચીનમાં લેવામાં આવી હતી. હજારો વર્ષો પહેલા ચીનમાં સરકારી નોકરીઓ માટે સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ લેવામાં આવતી હતી. આ પરીક્ષાઓમાં ઉમેદવારોએ ફિલોસોફી, ઈતિહાસ, કવિતા અને ગણિત જેવા વિષયોમાં પોતાનું જ્ઞાન દર્શાવવાનું હતું. આવી સ્થિતિમાં બે પ્રકારની પરીક્ષાઓ લેવામાં આવી હતી.
શાહી પરીક્ષા: ચીનમાં આયોજિત આ પરીક્ષાઓને ‘ઈમ્પિરિયલ એક્ઝામિનેશન’ કહેવામાં આવતી હતી. આ પરીક્ષાઓ અનેક તબક્કામાં યોજાતી હતી અને તેમાં સફળ થયેલા ઉમેદવારોને સરકારી નોકરીઓ મળતી હતી.
મેન્ડરિન: આ પરીક્ષાઓમાં મેન્ડરિન ભાષાનો વ્યાપક ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, જેના કારણે મેન્ડરિન ચીનની રાષ્ટ્રીય ભાષા બની હતી.
• ભારતમાં પરીક્ષાઓ કેવી રીતે શરૂ થઈ
બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ભારતમાં પરીક્ષા પદ્ધતિ આવી. બ્રિટિશ સરકારે ભારતમાં સરકારી નોકરીઓ માટે સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ પણ શરૂ કરી હતી. આ પરીક્ષાઓમાં અંગ્રેજી ભાષાનું જ્ઞાન ફરજિયાત હતું. જો કે, ભારતીય પુરાણ અનુસાર વર્ષો પહેલા બાળકોને ગુરુકુળમાં શિક્ષણ આપવામાં આવતું હતું, તે વખતે પણ ગુરુ તેમના શિષ્યોની અલગ-અલગ રીતે પરીક્ષા લેતા હતા.