ભારતે ડિજિટલ ટેકનોલોજીનું લોકશાહીકરણ કર્યું છે: નરેન્દ્ર મોદી

નવી દિલ્હીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં ભારત મંડપમ ખાતે આંતરરાષ્ટ્રીય ટેલિકમ્યુનિકેશન યુનિયન – વર્લ્ડ ટેલિકમ્યુનિકેશન સ્ટાન્ડર્ડાઇઝેશન એસેમ્બલી (ડબલ્યુટીએસએ) 2024નું ઉદઘાટન કર્યું. પીએમ મોદીએ આ કાર્યક્રમ દરમિયાન ઇન્ડિયા મોબાઇલ કોંગ્રેસ 2024ની 8મી એડિશનનું ઉદઘાટન પણ કર્યું. તેમણે આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત પ્રદર્શનનું અવલોકન કર્યું હતું.  આઇટીયુનાં મહાનુભવોને આવકારતા પીએમ મોદીએ પ્રથમ ડબલ્યુટીએસએ બેઠક માટે ભારતને પસંદ કરવા બદલ આભાર માન્યો હતો અને તેમની પ્રશંસા કરી હતી. પીએમ મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, “જ્યારે ટેલિકોમ અને તેની સાથે સંબંધિત ટેકનોલોજીની વાત આવે છે, ત્યારે ભારત સૌથી વધુ કામ કરતા દેશોમાંનો એક છે.”

ભારતની ઉપલબ્ધિઓ ગણાવતાં પીએમ મોદીએ કહ્યું હતું કે, ભારત વાસ્તવિક સમયમાં સંપૂર્ણ દુનિયાનાં 40 ટકાથી વધારે લોકોનાં મોબાઇલ ફોન યુઝર બેઝ 120 કરોડ કે 1200 મિલિયન, 95 કરોડ કે 950 મિલિયન ઇન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓ અને ડિજિટલ વ્યવહારો ધરાવે છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, ભારતે પ્રદર્શિત કર્યું હતું કે કેવી રીતે ડિજિટલ કનેક્ટિવિટી છેલ્લી માઇલ ડિલિવરી માટે અસરકારક સાધન બની ગઈ છે. તેમણે વૈશ્વિક ટેલિકોમ્યુનિકેશન સ્ટાન્ડર્ડ પર ચર્ચા કરવા અને ટેલિકોમ માટે વૈશ્વિક હિત તરીકે ભવિષ્ય પર ચર્ચા કરવા માટે ભારતને સ્થળ તરીકે પસંદ કરવા બદલ દરેકને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

ડબલ્યુટીએસએ અને ઇન્ડિયા મોબાઇલ કોંગ્રેસની સંયુક્ત સંસ્થાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, ડબલ્યુટીએસએનો ઉદ્દેશ વૈશ્વિક ધારાધોરણો પર કામ કરવાનો છે, ત્યારે ઇન્ડિયા મોબાઇલ કોંગ્રેસની ભૂમિકા સેવાઓ સાથે સંકળાયેલી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આજની ઇવેન્ટ વૈશ્વિક ધારાધોરણો અને સેવાઓને એક જ મંચ પર લાવે છે. ગુણવત્તાયુક્ત સેવા અને ધારાધોરણો પર ભારતનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા પર ભાર મૂકતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, ડબલ્યુટીએસએનો અનુભવ ભારતને નવી ઊર્જા પ્રદાન કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ડબલ્યુટીએસએ સર્વસંમતિ મારફતે વિશ્વને સશક્ત બનાવે છે અને જ્યારે ઇન્ડિયા મોબાઇલ કોંગ્રેસ કનેક્ટિવિટી મારફતે વિશ્વને મજબૂત કરે છે. એટલે શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, આ કાર્યક્રમમાં સર્વસંમતિ અને કનેક્ટિવિટી જોડાયેલી છે. તેમણે સંઘર્ષથી ઘેરાયેલી આજની દુનિયામાં સમન્વયની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, ભારત વસુધૈવ કુટુમ્બકમનાં અમર સંદેશ મારફતે જીવી રહ્યું છે. તેમણે ભારતની અધ્યક્ષતામાં આયોજિત જી-20 શિખર સંમેલનનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને ‘વન અર્થ વન ફેમિલી વન ફ્યુચર’નો સંદેશો આપવાની વાત કરી હતી. 

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત દુનિયાને સંઘર્ષમાંથી બહાર લાવવામાં અને તેને જોડવામાં વ્યસ્ત છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, “પ્રાચીન રેશમ માર્ગ હોય કે પછી આજનો ટેકનોલોજીનો માર્ગ, ભારતનું એકમાત્ર મિશન દુનિયાને જોડવાનું અને પ્રગતિનાં નવા દ્વાર ખોલવાનું છે.” પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આવી સ્થિતિમાં ડબલ્યુટીએસએ અને આઇએમસીની આ ભાગીદારી એક મહાન સંદેશ છે, જેમાં સ્થાનિક અને વૈશ્વિક જોડાણનો લાભ ફક્ત એક જ દેશને નહીં, પણ સમગ્ર વિશ્વને મળશે.

પીએમ મોદીએ કહ્યું હતું કે, “21મી સદીમાં ભારતની મોબાઇલ અને ટેલિકોમ સફર સમગ્ર વિશ્વ માટે અભ્યાસનો વિષય છે.” તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, મોબાઇલ અને ટેલિકોમને સમગ્ર વિશ્વમાં એક સુવિધા તરીકે જોવામાં આવે છે, પણ ટેલિકોમ એ કનેક્ટિવિટીનું માધ્યમ હોવાની સાથે ભારતમાં ઇક્વિટી અને તકોનું માધ્યમ છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, અત્યારે ગામડાંઓ અને શહેરો, ધનિક અને ગરીબ વચ્ચેની ખાઈ દૂર કરવામાં ટેલિકોમ એક માધ્યમ તરીકે મદદ કરી રહ્યું છે.

એક દાયકા અગાઉ ડિજિટલ ઇન્ડિયાના વિઝન પર પોતાની પ્રસ્તુતિને યાદ કરીને પીએમ મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતે પીસ-મીલ અભિગમની સામે સંપૂર્ણ અભિગમ સાથે આગળ વધવાનું છે. પીએમ મોદીએ ડિજિટલ ઇન્ડિયાનાં ચાર આધારસ્તંભ – ઓછી કિંમતનાં ઉપકરણો, દેશનાં દરેક ખૂણે-ખૂણે ડિજિટલ કનેક્ટિવિટીની વિસ્તૃત પહોંચ, સરળતાથી ઉપલબ્ધ ડેટા અને ‘ડિજિટલ ફર્સ્ટ’નાં લક્ષ્યાંકની યાદી આપી હતી, જેમને ઓળખી કાઢવામાં આવ્યાં હતાં અને સાથે-સાથે કામ કરવામાં આવ્યાં હતાં, જેનાં સારાં પરિણામો મળ્યાં હતાં.

પ્રધાનમંત્રીએ કનેક્ટિવિટી અને ટેલિકોમ સુધારામાં ભારતની પરિવર્તનકારી સિદ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો તથા એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે, કેવી રીતે દેશે અંતરિયાળ આદિવાસી, પર્વતીય અને સરહદી વિસ્તારોમાં હજારો મોબાઇલ ટાવરોનું મજબૂત નેટવર્ક ઊભું કર્યું છે, જે દરેક ઘર માટે કનેક્ટિવિટી સુનિશ્ચિત કરે છે. તેમણે કહ્યું કે, સરકારે દેશભરમાં મોબાઈલ ટાવર્સનું મજબૂત નેટવર્ક ઊભું કર્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ માળખાગત સુવિધામાં થયેલી નોંધપાત્ર પ્રગતિ પર ભાર મૂક્યો હતો, જેમાં રેલવે સ્ટેશનો જેવા જાહેર સ્થળોએ વાઇ-ફાઇ સુવિધાઓની ઝડપથી સ્થાપના અને દરિયાની અંદર કેબલ મારફતે આંદામાન-નિકોબાર અને લક્ષદ્વીપ જેવા ટાપુઓનાં જોડાણનો સમાવેશ થાય છે.

તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “ફક્ત 10 વર્ષમાં ભારતે ઓપ્ટિકલ ફાઇબર પાથર્યું છે, જે પૃથ્વી અને ચંદ્ર વચ્ચેનાં અંતર કરતાં આઠ ગણું વધારે છે.” પીએમ મોદીએ ભારતમાં ઝડપથી 5G ટેકનોલોજીના સ્વીકાર તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું અને કહ્યું હતું કે, 5G ટેકનોલોજીનો શુભારંભ બે વર્ષ અગાઉ થયો હતો અને અત્યારે લગભગ દરેક જિલ્લો એકબીજા સાથે જોડાયેલો છે, જે ભારતને દુનિયાનું બીજા ક્રમનું સૌથી મોટું 5G બજાર બનાવે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ભારત અગાઉથી જ 6G ટેકનોલોજી તરફ આગેકૂચ કરી રહ્યું છે, જે ભવિષ્ય માટે તૈયાર માળખું સુનિશ્ચિત કરે છે.

ટેલિકોમ ક્ષેત્રમાં સુધારા અંગે ચર્ચા કરતા પ્રધાનમંત્રીએ ડેટાનો ખર્ચ ઘટાડવાના ભારતના પ્રયાસોની નોંધ લીધી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, વિશ્વના ઘણા દેશો કે જ્યાં એક જીબી ડેટા 10 થી 20 ગણો મોંઘો છે તેની તુલનામાં ભારતમાં ઇન્ટરનેટ ડેટાની કિંમત હવે 12 સેન્ટ પ્રતિ જીબી જેટલી ઓછી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, “આજે દરેક ભારતીય દર મહિને સરેરાશ 30 જીબી ડેટાનો વપરાશ કરે છે.” પીએમ મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, આ પ્રકારનાં તમામ પ્રયાસોને ચોથા આધારસ્તંભ એટલે કે ડિજિટલ ફર્સ્ટની ભાવના દ્વારા નવા પાયા પર લઈ જવામાં આવ્યાં છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારતે ડિજિટલ ટેકનોલોજીનું લોકશાહીકરણ કર્યું હતું અને ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ ઊભું કર્યું હતું, જ્યાં આ પ્લેટફોર્મ પર નવીનતાઓએ લાખો નવી તકોનું સર્જન કર્યું હતું. શ્રી મોદીએ જેએએમ ટ્રિનિટી – જન ધન, આધાર અને મોબાઇલની પરિવર્તનકારી શક્તિ પર પ્રકાશ પાડતાં કહ્યું હતું કે, તેને અસંખ્ય નવીનતાઓનો પાયો નાંખ્યો છે.

તેમણે યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (યુપીઆઇ)નો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેણે ઘણી કંપનીઓને નવી તકો પ્રદાન કરી છે અને ઓએનડીસી વિશે પણ વાત કરી હતી, જે ડિજિટલ વાણિજ્યમાં ક્રાંતિ લાવશે. પ્રધાનમંત્રીએ કોવિડ-19 મહામારી દરમિયાન ડિજિટલ પ્લેટફોર્મની ભૂમિકા તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું, જે જરૂરિયાતમંદ લોકોને નાણાકીય હસ્તાંતરણ, માર્ગદર્શિકાના વાસ્તવિક સમય પર સંચાર, રસીકરણ અભિયાન અને ડિજિટલ રસીનાં પ્રમાણપત્રો સુપરત કરવા જેવી સાતત્યપૂર્ણ પ્રક્રિયાઓ સુનિશ્ચિત કરે છે. ભારતની સફળતાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ વૈશ્વિક સ્તરે જાહેર માળખાગત સુવિધાનો ડિજિટલ અનુભવ વહેંચવા રાષ્ટ્રની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતનો ડિજિટલ કલગી દુનિયાભરમાં કલ્યાણકારી યોજનાઓને ઉન્નત કરી શકે છે, જે જી-20ની અધ્યક્ષતા દરમિયાન ભારતે ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશને તમામ દેશો સાથે તેનું ડીપીઆઈ જ્ઞાન વહેંચવાની ખુશી છે.

ડબલ્યુટીએસએ દરમિયાન મહિલાઓના નેટવર્કની પહેલના મહત્વ પર ભાર મૂકીને પીએમ મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત મહિલાઓ સંચાલિત વિકાસ પર ખૂબ જ ગંભીરતાથી કામ કરી રહ્યું છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જી-20નાં ભારતનાં રાષ્ટ્રપતિ પદ દરમિયાન આ પ્રતિબદ્ધતાને આગળ વધારવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત ટેકનોલોજી પ્લેટફોર્મ મારફતે મહિલાઓને સશક્ત બનાવીને ટેકનોલોજી ક્ષેત્રને સર્વસમાવેશક બનાવવાનાં લક્ષ્યાંક તરફ કામ કરી રહ્યું છે. તેમણે ભારતનાં અંતરિક્ષ અભિયાનોમાં મહિલા વૈજ્ઞાનિકોની મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા, ભારતનાં સ્ટાર્ટઅપ્સમાં મહિલા સહ-સ્થાપકોની વધતી સંખ્યા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ એ બાબતની પણ નોંધ લીધી હતી કે, ભારતનાં સ્ટેમ શિક્ષણમાં મહિલા વિદ્યાર્થીઓની 40 ટકા ભાગીદારી છે અને ભારત ટેકનોલોજી લીડરશિપમાં મહિલાઓ માટે અનેક તકોનું સર્જન કરી રહ્યું છે.

પીએમ મોદીએ કૃષિમાં ડ્રોન ક્રાંતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકારનાં નમો ડ્રોન દીદી કાર્યક્રમ પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો, જેનું નેતૃત્વ ભારતનાં ગામડાઓની મહિલાઓ કરી રહી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારતે ડિજિટલ બેંકિંગ અને ડિજિટલ પેમેન્ટને દરેક ઘરમાં પહોંચાડવા માટે બેંક સખી કાર્યક્રમ પણ શરૂ કર્યો હતો, જે ડિજિટલ જાગૃતિ તરફ દોરી ગયો હતો. ભારતની પ્રાથમિક હેલ્થકેર, મેટરનિટી અને ચાઈલ્ડ કેરમાં આશા અને આંગણવાડી કાર્યકર્તાઓની મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકાનો ઉલ્લેખ કરીને પીએમ મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, અત્યારે આ કાર્યકર્તાઓ ટેબ અને એપ્સ મારફતે તમામ કામગીરી પર નજર રાખી રહ્યાં છે.

તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારત મહિલા ઉદ્યોગસાહસિકો માટે ઓનલાઇન માર્કેટિંગ પ્લેટફોર્મ મહિલા ઇ-હાટ કાર્યક્રમ પણ ચલાવી રહ્યું છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, આજે દરેક ગામમાં ભારતની મહિલાઓ આવી ટેકનોલોજી પર કામ કરી રહી છે તે અકલ્પનીય છે. પીએમ મોદીએ એવી આશા વ્યક્ત કરી હતી કે, આગામી સમયમાં ભારત તેનો વ્યાપ વધારશે, જેમાં ભારતની દરેક દિકરી ટેકનોલોજી ક્ષેત્રમાં અગ્રેસર હશે.

પ્રધાનમંત્રીએ ડિજિટલ ટેકનોલોજી માટે વૈશ્વિક માળખું સ્થાપિત કરવાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારતે જી-20નાં રાષ્ટ્રપતિ પદ દરમિયાન આ મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો તથા વૈશ્વિક સંસ્થાઓને વૈશ્વિક શાસન માટે તેનાં મહત્ત્વને ઓળખવા અપીલ કરી હતી. પીએમ મોદીએ કહ્યું, “હવે સમય આવી ગયો છે કે વૈશ્વિક સંસ્થાઓએ વૈશ્વિક શાસનના મહત્વને સ્વીકારવું જોઈએ.” વૈશ્વિક સ્તરે ટેકનોલોજી માટે ‘શું કરવું અને શું ન કરવું’નું આયોજન કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ ડિજિટલ સાધનો અને એપ્લિકેશન્સની સરહદ વિનાની પ્રકૃતિ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો તથા સાયબર જોખમોનો સામનો કરવા અને વૈશ્વિક સંસ્થાઓ દ્વારા સામૂહિક કામગીરી કરવા આંતરરાષ્ટ્રીય જોડાણ માટે અપીલ કરી હતી.

તેમણે ઉડ્ડયન ક્ષેત્ર સાથે સમાનતા દર્શાવી હતી, જેનું માળખું પહેલેથી જ સુસ્થાપિત છે. પીએમ મોદીએ ડબ્લ્યુટીએસએને સુરક્ષિત ડિજિટલ ઇકોસિસ્ટમ અને ટેલિકમ્યુનિકેશન માટે સલામત ચેનલ બનાવવા માટે સક્રિય ભૂમિકા નિભાવવા હાકલ કરી છે. એકબીજા સાથે જોડાયેલા વિશ્વમાં સલામતી એ પછીનો વિચાર ન હોઈ શકે. ભારતનો ડેટા સંરક્ષણ કાયદો અને રાષ્ટ્રીય સાયબર સુરક્ષા વ્યૂહરચના સુરક્ષિત ડિજિટલ વાતાવરણનું નિર્માણ કરવાની અમારી પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.” પ્રધાનમંત્રીએ એસેમ્બલીના સભ્યોને એવા માપદંડો તૈયાર કરવા વિનંતી કરી હતી કે, જે સર્વસમાવેશક, સુરક્ષિત અને ભવિષ્યના પડકારોને અનુકૂળ હોય, જેમાં નૈતિક એઆઇ અને ડેટા ગોપનીયતાનાં ધોરણો સામેલ છે, જે દેશોની વિવિધતાનું સન્માન કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ હાલ ચાલી રહેલી ટેકનોલોજીકલ ક્રાંતિ માટે માનવ-કેન્દ્રિત પરિમાણની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને જવાબદાર અને સ્થાયી નવીનતા માટે અપીલ કરી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આજે નિર્ધારિત માપદંડો ભવિષ્યની દિશા નક્કી કરશે અને એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે, સુરક્ષા, સન્માન અને સમાનતાનાં સિદ્ધાંતો આપણી ચર્ચાનાં કેન્દ્રમાં હોવાં જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે, અમારું લક્ષ્ય એ હોવું જોઈએ કે આ ડિજિટલ પરિવર્તનમાં કોઈ પણ દેશ, કોઈ ક્ષેત્ર અને કોઈ સમુદાય પાછળ ન રહે અને સમાવેશ સાથે સંતુલિત નવીનતાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. તેમણે ભવિષ્ય તકનીકી રીતે મજબૂત તેમજ નવીનતા તેમજ સમાવેશન સાથે નૈતિક રીતે યોગ્ય છે તેની ખાતરી કરવા વિનંતી કરી. સંબોધનના સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ ડબલ્યુટીએસએની સફળતા માટે શુભેચ્છા પાઠવી હતી અને સાથ-સહકાર પણ આપ્યો હતો.