ભારતઃ વર્ષ 2022-23માં અત્યાર સુધીની સર્વોચ્ચ GEOGRAPHICAL INDICATION નોંધણી
નવી દિલ્હીઃ વૈવિધ્યસભર સંસ્કૃતિ ધરાવતું ભારત એ વિવિધ કળા અને હસ્તકલાનું ઘર છે જેમાં વર્ષોથી ઘણી પેઢીઓ દ્વારા નિપુણતા પ્રાપ્ત થઈ છે. ભારતના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસાના પ્રમાણપત્રમાં, દેશ 31 માર્ચે 33 નવી GI (GEOGRAPHICAL INDICATION) નોંધણીઓ પૂર્ણ કરીને 2022-23માં અત્યાર સુધીની સર્વોચ્ચ GI નોંધણી પર પહોંચી ગયો છે. યુરોપિયન કમિશન (EC)એ હિમાચલ પ્રદેશના કાંગડા જિલ્લામાં ઉગાડવામાં આવતી ભારતની કાંગડા ચા માટે ભૌગોલિક સંકેત (GI) મંજૂર કર્યા છે. આ ટેગ કાંગડા ચાને યુરોપિયન માર્કેટમાં પ્રવેશવાની તક મેળવવામાં મદદ કરશે.
ડિપાર્ટમેન્ટ ફોર પ્રમોશન ઓફ ઇન્ડસ્ટ્રી એન્ડ ઇન્ટરનલ ટ્રેડ (DPIIT) દ્વારા વિવિધ હિતધારકો સાથે મળીને અનેક પહેલો હાથ ધરવામાં આવી છે; જ્યાં વિશિષ્ટ GI ઉત્પાદનોએ GI પેવેલિયન, ઇન્ડિયા GI ફેર, GI મહોત્સવ જેવી એક છત્ર હેઠળ ભારતીય પરંપરા, સંસ્કૃતિ અને સાહસિક પ્રવૃત્તિઓનું પ્રદર્શન કર્યું છે. આ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓનો હેતુ રાજ્યો વચ્ચે વિવિધ ઉત્પાદનોના ટ્રાન્સફરને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે અને ભવિષ્યમાં વધુ સારી ગતિશીલ સાંસ્કૃતિક સમાજના નિર્માણમાં પણ યોગદાન આપવાનો છે. તાજેતરમાં, સરકારે જાગૃતિ કાર્યક્રમોના પ્રચાર માટે 03 વર્ષ માટે રૂ.75 કરોડના ખર્ચને મંજૂરી આપીને GI ના પ્રમોશનને ટેકો આપ્યો છે.
ભૌગોલિક સંકેતો આપણા સામૂહિક અને બૌદ્ધિક વારસાનો એક ભાગ છે જેને સુરક્ષિત અને પ્રમોટ કરવાની જરૂર છે. આ અમૂલ્ય ખજાના, ભારતીય પરંપરાઓ સાથે સંકળાયેલા છે, જે વિશ્વભરના લોકો સાથે શેર કરવાને પાત્ર છે. GI ના હાલના સંગ્રહમાં ઉમેરો કરીને, ભારતના વિવિધ રાજ્યોમાંથી નવી વસ્તુઓ જેમ કે આસામના ગામોસા, તેલંગાણાના તંદુર રેડગ્રામ, લદ્દાખના રક્તસે કાર્પો જરદાળુ, કેરળના ઓનાટ્ટુકારા એલુ, મહારાષ્ટ્રના અલીબાગ સફેદ ડુંગળી, કેરળના કોડુંગલ્લુર પોટ્ટુવેલ્લારી જેવી વસ્તુઓને પ્રખ્યાત GI ટૅગ્સ આપવામાં આવી છે. સૌથી વધુ GI ધરાવતા ટોચના 5 રાજ્યોમાં કર્ણાટક, તમિલનાડુ, ઉત્તર પ્રદેશ, કર્ણાટક અને કેરળ છે.
ડિસેમ્બર 1999માં, સંસદે માલસામાનના ભૌગોલિક સંકેતો (નોંધણી અને સંરક્ષણ) અધિનિયમ 1999 પસાર કર્યો હતો. આ કાયદો ભારતમાં માલસામાન સંબંધિત ભૌગોલિક સંકેતોની નોંધણી અને રક્ષણ માટે જોગવાઈ કરવા માંગે છે. તેનું સંચાલન પેટન્ટ, ડિઝાઇન અને ટ્રેડ માર્ક્સના કંટ્રોલર જનરલ દ્વારા કરવામાં આવે છે, જેઓ ભૌગોલિક સંકેતોના રજિસ્ટ્રાર છે. ભૌગોલિક સંકેતોની રજિસ્ટ્રી ચેન્નાઈમાં આવેલી છે. નોંધણી પ્રક્રિયા ભૌગોલિક સંકેતની નોંધણી અને અધિકૃત વપરાશકર્તા બંને માટે સમાન છે.
