નવી દિલ્હીઃ દેશમાં છેલ્લા 5 વર્ષમાં વિમાન દુર્ઘટનાઓમાં 50 બહાદુર જવાનોએ જીવ ગુમાવ્યો છે. બીજી તરફ આર્મી હેલિકોપ્ટરના ક્રેશની ઘટનાઓ અટકવાનું નામ નહીં લેતી હોય તેવુ લાગી રહ્યું છે. અરુણાચલ પ્રદેશના અપર સિયાંગ જિલ્લામાં તાજેતરમાં આર્મીનું એક હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થયું હતું. આ દૂર્ઘટનામાં ચાર જવાનો શહીદ થયા હતા. સેનાના પ્રવક્તાએ જણાવ્યું કે ચીનની સરહદથી લગભગ 35 કિમી દૂર ગાઢ જંગલમાંથી ચાર સેનાના જવાનોના મૃતદેહ મળી આવ્યા હતા. એડવાન્સ લાઇટ હેલિકોપ્ટર (ALH) WSI માં 2 પાઇલોટ સહિત 5 આર્મી કર્મચારીઓ નિયમિત ઉડાન હેઠળ સવાર હતા. એચએએલ રૂદ્ર તરીકે ઓળખાતા આર્મી હેલિકોપ્ટરે લોઅર સિયાંગ જિલ્લાના લિકાબાલીથી ઉડાન ભરી હતી. HAL રુદ્ર એ ભારતીય સેના માટે હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) દ્વારા ઉત્પાદિત એટેક હેલિકોપ્ટર છે. આ મહિનામાં અરુણાચલમાં સેનાના હેલિકોપ્ટર ક્રેશની આ બીજી ઘટના છે. 5 ઑક્ટોબરે, તવાંગ જિલ્લામાં ચિત્તા હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થયું હતું, જેમાં બે પાઇલટમાંથી એકનું મૃત્યુ થયું હતું.
માર્ચ મહિનામાં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં નિયંત્રણ રેખા નજીક અન્ય ચિતા હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થયું હતું. આ ઘટનામાં પાયલોટનું પણ મોત થયું હતું. 2017 થી સશસ્ત્ર દળોના 20 હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થયા છે જેમાં 40 સૈન્ય અધિકારીઓએ જીવન ગુમાવ્યાં છે અને 25 થી વધુ ઘાયલ થયા છે. આ વર્ષે માર્ચથી સેનાના ત્રણ સિંગલ એન્જિન ચિતા હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થયા છે. આ 1960ના દાયકામાં બનાવવામાં આવ્યા હતા, જેમાં આધુનિક સલામતી ધોરણોનો અભાવ હતો. નવા ALH અને રશિયન મૂળના Mi-17 V5 હેલિકોપ્ટર પણ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં અકસ્માતનો ભોગ બન્યા છે. ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં Mi-17 હેલિકોપ્ટર દુર્ઘટનામાં દેશના પ્રથમ CDS જનરલ બિપિન રાવત, તેમની પત્ની અને અન્ય 12 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. 2017 થી અત્યાર સુધીમાં 7 ALH ક્રેશ થયા છે. ઉત્તરાખંડના કેદારનાથમાં ગરુડચટ્ટી-દેવદર્શિની ખાતે મંગળવારે હેલિકોપ્ટર ક્રેશની ઘટના છેલ્લા 12 વર્ષમાં બીજી સૌથી મોટી ઘટના હતી. 18 ઓક્ટોબરે ખરાબ હવામાનના કારણે થયેલા અકસ્માતમાં પાયલટ સહિત 7 લોકોના મોત થયા હતા.
25 જૂન 2013ના રોજ રાહત અને બચાવ કાર્યમાં લાગેલું સેનાનું એમઆઈ-17 હેલિકોપ્ટર જંગલચટ્ટીની પહાડીઓ સાથે અથડાયા બાદ ક્રેશ થયું હતું. આ દુર્ઘટનામાં સેનાના 20 અધિકારીઓ અને જવાન શહીદ થયા હતા. ઘણા દિવસોની શોધખોળ બાદ લાશ મળી આવી હતી. એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે હેલિકોપ્ટરમાં અન્ય સલામતી સુવિધાઓ સાથે પ્રસૂતિ-આજ્ઞાકારી સિસ્ટમ હોવી જોઈએ, જેનો ઘણા હાલના વિમાનોમાં અભાવ છે. ખરાબ હવામાન પણ ઘણી વખત વિમાન દુર્ઘટનાનું કારણ બની ગયું છે. સેના પાસે આધુનિક એરક્રાફ્ટની અછતનો મુદ્દો ઉભો થતો રહ્યો છે. તેને દૂર કરવાના તમામ પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. સરકાર આધુનિક હેલિકોપ્ટરની ખરીદી માટે કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવાની પ્રક્રિયામાં છે. આ સાથે, જૂના વિમાનોને પણ તબક્કાવાર રીતે દૂર કરવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. આગામી દાયકામાં વાયુસેના તેના તમામ જૂના એરક્રાફ્ટને તબક્કાવાર રીતે દૂર કરવા જઈ રહી છે, એટલે કે તેમને કાફલામાંથી દૂર કરવામાં આવશે. આ માટે એક કાર્યક્રમ પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. મિગ-21ની ત્રણ સ્ક્વોડ્રન 2024 સુધીમાં પાછી ખેંચી લેવામાં આવશે. ઉપરાંત, 2025-26 થી, જગુઆર એરક્રાફ્ટની તમામ છ સ્ક્વોડ્રનને દૂર કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવશે, જે 2032 સુધીમાં પૂર્ણ થશે.
