પણજીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ગોવામાં ભારત ઊર્જા સપ્તાહ 2024નું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. ભારતનું ઊર્જા સપ્તાહ 2024 ભારતનું સૌથી મોટું અને એકમાત્ર સર્વસમાવેશક ઊર્જા પ્રદર્શન અને સંમેલન છે, જે ભારતનાં ઊર્જા પરિવર્તનનાં લક્ષ્યાંકોને ઉત્પ્રેરિત કરવા ઊર્જા મૂલ્યની સંપૂર્ણ સાંકળને એકમંચ પર લાવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ વૈશ્વિક ઓઇલ અને ગેસનાં સીઇઓ તથા નિષ્ણાતો સાથે રાઉન્ડટેબલનું પણ આયોજન કર્યું હતું.
આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ ભારત ઊર્જા સપ્તાહની બીજી આવૃત્તીમાં દરેકને આવકાર આપ્યો હતો. ગોવામાં આ કાર્યક્રમ ઊર્જાવાન રાજ્ય ગોવામાં યોજાઈ રહ્યો છે એ બદલ આનંદ વ્યક્ત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ કાર્યક્રમ તેની આતિથ્ય-સત્કારની ભાવના માટે જાણીતો છે અને આ સ્થળનું કુદરતી સૌંદર્ય અને સંસ્કૃતિ સમગ્ર વિશ્વનાં પ્રવાસીઓ પર ઊંડી અસર કરે છે. ગોવા વિકાસની નવી ઊંચાઈઓને સ્પર્શે છે.” પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સ્થાયી ભવિષ્ય અને પર્યાવરણ પ્રત્યે સંવેદનશીલતા પર ચર્ચા કરવા માટે આ શ્રેષ્ઠ સ્થળ છે. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, ભારત ઊર્જા સપ્તાહ 2024 માટે ગોવામાં એકત્ર થયેલા વિદેશી મહેમાનો રાજ્યની આજીવન સ્મૃતિને સાથે લઈને આવશે.
નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ છ મહિનામાં ભારતનો જીડીપી દર 7.5 ટકાને પાર કરી ગયો હતો, ત્યારે ભારતનું ઊર્જા સપ્તાહ 2024 નોંધપાત્ર સમયગાળા દરમિયાન યોજાઈ રહ્યું છે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, વૃદ્ધિનો દર વૈશ્વિક વૃદ્ધિનાં અંદાજ કરતાં વધારે છે, જે ભારતને દુનિયામાં સૌથી વધુ ઝડપથી વિકસતું અર્થતંત્ર બનાવે છે. તેમણે આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળની ભવિષ્યમાં સમાન વૃદ્ધિના વલણોની આગાહીનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, “દુનિયાભરના આર્થિક નિષ્ણાતો માને છે કે ભારત ટૂંક સમયમાં જ વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બની જશે.” શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું અને ભારતની વિકાસગાથામાં ઊર્જા ક્ષેત્રના વિસ્તૃત અવકાશ પર ભાર મૂક્યો હતો.
પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, ભારત દુનિયામાં ત્રીજા ક્રમનો સૌથી મોટો ઊર્જા, ઓઇલ અને એલપીજી ઉપભોક્તા દેશ છે. વધુમાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ભારત ચોથા ક્રમના સૌથી મોટા ઓટોમોબાઇલ બજારની સાથે ચોથા ક્રમનો સૌથી મોટો એલએનજી આયાતકાર અને રિફાઇનર છે. તેમણે દેશમાં ઇવીની વધતી માંગને પણ રેખાંકિત કરી. તેમણે વર્ષ 2045 સુધીમાં દેશની ઊર્જાની માગ બમણી કરવાના અંદાજ વિશે પણ વાત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ આ વધતી જતી માગને પહોંચી વળવા ભારતની યોજના વિશે વિસ્તૃત વર્ણન કર્યું હતું. વાજબી ઇંધણને સુનિશ્ચિત કરવાનાં પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, વિષમ વૈશ્વિક પરિબળો છતાં ભારત એવા ગણ્યાગાંઠ્યા દેશોમાં સામેલ છે, જ્યાં પેટ્રોલની કિંમતમાં ઘટાડો થયો છે અને કરોડો મકાનોનું વીજળીકરણ કરીને 100 ટકા વીજળીનો વ્યાપ હાંસલ કરવામાં આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, “ભારત માત્ર તેની જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરવાની સાથે વૈશ્વિક દિશા પણ નક્કી કરી રહ્યું છે.”
માળખાગત સુવિધાને અભૂતપૂર્વ વેગ આપવા અંગે જાણકારી આપતાં પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, તાજેતરમાં અંદાજપત્રમાં માળખાગત સુવિધા માટે રૂ. 11 લાખ કરોડનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું, જેમાંથી મોટો ભાગ ઊર્જા ક્ષેત્રને મળશે. આ રકમથી રેલવે, રોડવેઝ, જળમાર્ગો, હવાઈ માર્ગો અથવા આવાસોમાં અસ્કયામતોનું સર્જન થશે, જેને ઊર્જાની જરૂર પડશે, જે ભારતની ઊર્જા ક્ષમતા વધારવાના પ્રયાસો તરફ દોરી જશે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, સરકારના સુધારાઓને કારણે ઘરેલુ ગેસનું ઉત્પાદન વધી રહ્યું છે અને દેશ પ્રાથમિક ઊર્જા મિશ્રણમાં ગેસની ટકાવારી 6થી 15 ટકા સુધી લઈ જવા માટે પ્રયાસો કરી રહ્યો છે. આમાં આગામી 5-6 વર્ષમાં લગભગ 67 અબજ ડોલરનું રોકાણ જોવા મળશે, એમ તેમણે માહિતી આપી હતી.
ભારતની પ્રાચીન પરંપરાઓનો એક ભાગ હોવાના કારણે સર્ક્યુલર ઇકોનોમી અને પુનઃઉપયોગની વિભાવના પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, ઊર્જા ક્ષેત્રને પણ આ બાબત લાગુ પડે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ માન્યતાનું પ્રતીક ગ્લોબલ બાયોફ્યુઅલ એલાયન્સ છે, જે દુનિયાભરની સરકારો, સંસ્થાઓ અને ઉદ્યોગોને એક મંચ પર લાવે છે. ભારતમાં આયોજિત જી-20 શિખર સંમેલન દરમિયાન શરૂ થયેલી આ બેઠકમાં પ્રધાનમંત્રીએ જોડાણને મળેલા સંપૂર્ણ સાથસહકાર પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો તથા દુનિયામાં જૈવઇંધણનાં ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 22 દેશો અને 12 આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ વિશે જાણકારી આપી હતી, ત્યારે 500 અબજ ડોલરની આર્થિક તકોનું સર્જન પણ કર્યું હતું.
ભારતે જૈવઇંધણ ક્ષેત્રમાં પ્રગતિનો ઉલ્લેખ કરીને PM મોદીએ ભારતમાં દત્તક લેવાના વધતા દર વિશે માહિતી આપી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ઇથેનોલ મિશ્રણમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો હતો જે 2014 માં 1.5 ટકાથી વધીને 2023માં 12 ટકા થયો હતો, જેના પગલે કાર્બન ઉત્સર્જનમાં આશરે 42 મિલિયન મેટ્રિક ટનનો ઘટાડો થયો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, “સરકારે વર્ષ 2025 સુધીમાં પેટ્રોલમાં 20 ટકા ઇથેનોલ મિશ્રણનો લક્ષ્યાંક નિર્ધારિત કર્યો છે.” ગયા વર્ષે ઇન્ડિયા એનર્જી વીક દરમિયાન 80થી વધુ રિટેલ આઉટલેટ્સમાં 20 ટકા ઇથેનોલ મિશ્રણની શરૂઆતને યાદ કરતા પીએમ મોદીએ માહિતી આપી હતી કે આઉટલેટ્સની સંખ્યા હવે વધીને 9,000 થઈ ગઈ છે.
વેસ્ટ ટુ વેલ્થ મેનેજમેન્ટ મોડલ મારફતે ગ્રામીણ અર્થતંત્રોમાં પરિવર્તન લાવવાની સરકારની કટિબદ્ધતાની રૂપરેખા આપતાં પ્રધાનમંત્રીએ સ્થાયી વિકાસ માટે સરકારનાં પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જાહેરાત કરી હતી કે, “અમે ભારતમાં 5000 કોમ્પ્રેસ્ડ બાયોગેસ પ્લાન્ટ સ્થાપિત કરવા કામ કરી રહ્યાં છીએ.” વૈશ્વિક સ્તરે પર્યાવરણને લગતી ચિંતાઓને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, “વિશ્વની 17% વસ્તીનું ઘર હોવા છતાં, ભારતનો કાર્બન ઉત્સર્જનનો હિસ્સો માત્ર 4% છે.” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “અમે પર્યાવરણને લગતા સંવેદનશીલ ઊર્જા સ્રોતોના વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને અમારા એનર્જી મિક્સને વધુ સુધારવા માટે કટિબદ્ધ છીએ.” પ્રધાનમંત્રીએ વર્ષ 2070 સુધીમાં ‘નેટ ઝીરો ઉત્સર્જન’ હાંસલ કરવાનાં ભારતનાં લક્ષ્યાંકનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો.
પ્રધાનમંત્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, “અત્યારે પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા સ્થાપિત ક્ષમતામાં ભારત દુનિયામાં ચોથું સ્થાન ધરાવે છે.” ભારતની સ્થાપિત ક્ષમતાનો 40 ટકા હિસ્સો બિન-અશ્મિભૂત ઇંધણમાંથી આવે છે. સૌર ઊર્જામાં દેશની પ્રગતિ પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, “છેલ્લાં એક દાયકામાં ભારતની સૌર ઊર્જા સ્થાપિત ક્ષમતામાં 20 ગણો વધારો થયો છે.” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “ભારતમાં સૌર ઊર્જા સાથે જોડાવાનું અભિયાન વેગ પકડી રહ્યું છે.” પ્રધાનમંત્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, સમગ્ર ભારતમાં એક કરોડ ઘરોમાં સોલર રૂફટોપ પેનલ્સ સ્થાપિત કરવાનાં ઉદ્દેશ સાથે એક મોટું અભિયાન શરૂ થવાથી એક કરોડ પરિવારોને ઊર્જા ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર બનાવવાની સાથે સાથે પેદા થતી વધારાની વીજળીને સીધી ગ્રિડ સુધી પહોંચાડવાની વ્યવસ્થા પણ સ્થાપિત થશે. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ આ પહેલોની પરિવર્તનશીલ અસર પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “સંપૂર્ણ સોલાર વેલ્યુ ચેઇનમાં રોકાણની મોટી સંભવિતતા છે.”
ગ્રીન હાઇડ્રોજન ક્ષેત્રમાં ભારતની હરણફાળનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ નેશનલ ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન વિશે વાત કરી હતી, જે ભારતને હાઇડ્રોજન ઉત્પાદન અને નિકાસનું કેન્દ્ર બનવાનો માર્ગ મોકળો કરશે. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે ભારતનું ગ્રીન એનર્જી ક્ષેત્ર રોકાણકારો અને ઉદ્યોગો બંનેને ખાતરીપૂર્વક વિજેતા બનાવી શકે છે.
ભારતીય ઊર્જા સપ્તાહની ઇવેન્ટ ઊર્જા ક્ષેત્રમાં વૈશ્વિક સહકાર માટે ભારતની કટિબદ્ધતાનું પ્રતિબિંબ છે. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, “ભારત ઊર્જા સપ્તાહની ઇવેન્ટ ફક્ત ભારતની ઇવેન્ટ જ નથી, પરંતુ ‘વિશ્વ સાથે ભારત અને વિશ્વ માટે ભારત’ની ભાવનાનું પ્રતિબિંબ છે. તેમણે સંતુલિત ઊર્જા વિકાસમાં સહયોગ અને જ્ઞાનની વહેંચણીને પ્રોત્સાહન આપતાં કહ્યું હતું કે, “ચાલો, આપણે એકબીજા પાસેથી શીખીએ, અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી પર જોડાણ કરીએ અને સ્થાયી ઊર્જા વિકાસ માટેનાં માર્ગો શોધીએ.” આ પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પર્યાવરણનાં સંરક્ષણને પ્રાથમિકતા આપતા સમૃદ્ધ ભવિષ્યનું નિર્માણ કરવાનો આશાવાદ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, “સંયુક્તપણે આપણે એક એવા ભવિષ્યનું નિર્માણ કરી શકીએ છીએ, જે સમૃદ્ધ અને પર્યાવરણને અનુકૂળ હોય.”