નવી દિલ્હીઃ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડમાં ઐતિહાસિક બગીમાં દિલ્હીના ફરજ માર્ગ પર પહોંચ્યા હતા. શુક્રવારે (26 જાન્યુઆરી, 2024) આ સમય દરમિયાન, તેની સાથે ભારતીય સેનાના ઘોડેસવાર પ્લાટૂન અને અંગરક્ષકો હતા. સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે ભારતે એકવાર ટોસમાં પાકિસ્તાન પાસેથી આ બગી જીતી હતી.
1984 માં, વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીની તેમના જ અંગરક્ષક દ્વારા ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવ્યા પછી, રાષ્ટ્રપતિની સુરક્ષાને કારણે ગાડીનો ઉપયોગ બંધ કરવામાં આવ્યો હતો. 30 વર્ષ પછી, રાષ્ટ્રપતિ પ્રણવ મુખર્જીએ બીટિંગ રીટ્રીટમાં જવા માટે તેનો ઉપયોગ કર્યો. તે પછી રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદ પણ શપથ ગ્રહણ સમયે તેના પર સવાર થયા હતા પરંતુ પ્રજાસત્તાક દિવસની ઉજવણીમાં જવા માટે તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો ન હતો. હવે 40 વર્ષ બાદ આ ગાડી ફરી એક વખત પ્રજાસત્તાક દિવસની ઉજવણીમાં ભાગ લેવા પરત આવી છે.
- વિભાજન વચ્ચે ચર્ચા ચાલી!
15 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ દેશની આઝાદીના સમયે બંને દેશો વચ્ચે જમીનથી લઈને સેના સુધીની દરેક વસ્તુની વહેંચણી માટે નિયમો નક્કી કરવામાં આવી રહ્યા હતા. આ સરળ બનાવવા માટે, પ્રતિનિધિઓની નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. ભારતના પ્રતિનિધિ એચ.એમ. પટેલ હતા, જ્યારે પાકિસ્તાનના પ્રતિનિધિ ચૌધરી મોહમ્મદ અલી હતા. વસ્તીના આધારે દરેક વસ્તુનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. રાષ્ટ્રપતિના અંગરક્ષકોને 2:1 ના ગુણોત્તરમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે રાષ્ટ્રપતિની ગાડી આવી ત્યારે તેને મેળવવા માટે બંને દેશના પ્રતિનિધિઓ વચ્ચે શાબ્દીક તકરાર થઈ હતી.
સમસ્યાને જટિલ બનતી જોઈને, અંગરક્ષકોના મુખ્ય કમાન્ડન્ટે ઉકેલ સૂચવ્યો, જેના પર બંને પ્રતિનિધિઓ સંમત થયા હતા. કમાન્ડન્ટે ગાડીના હકદાર માલિક નક્કી કરવા માટે સિક્કો ઉછાળવાનું કહ્યું હતું. આ ટૉસ પ્રેસિડેન્ટ બોડીગાર્ડ રેજિમેન્ટના કમાન્ડન્ટ લેફ્ટનન્ટ કર્નલ ઠાકુર ગોવિંદ સિંહ અને પાકિસ્તાનના યાકુબ ખાન વચ્ચે થયો હતો. ભારતે ટોસ જીત્યો અને ત્યારથી આજ સુધી આ ગાડી રાષ્ટ્રપતિ ભવનનું ગૌરવ છે.
બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન, આ બગી વાઈસરોયને આપવામાં આવી હતી, પરંતુ સ્વતંત્રતા પછી, ખાસ પ્રસંગોએ રાષ્ટ્રપતિના પરિવહન માટે તેનો ઉપયોગ થવા લાગ્યો હતો. તેનો ઉપયોગ ભારતના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા 1950માં પ્રજાસત્તાક દિવસના અવસર પર કરવામાં આવ્યો હતો. આ પછી, આ ગાડીનો ઉપયોગ ઘણા રાષ્ટ્રપતિઓને તેમના મહેલથી ગણતંત્ર દિવસની ઉજવણીના સ્થળે લાવવા માટે થવા લાગ્યો હતો. રાષ્ટ્રપતિ ભવનનો વિસ્તાર 330 એકર છે, જેમાં આ ગાડી ફરવા માટે વપરાય છે.
કાળા રંગની આ ગાડીને સોનાનો ઢોળ ચઢાવવામાં આવે છે અને તેને ખેંચવા માટે ખાસ પ્રકારના ઘોડા પસંદ કરવામાં આવે છે. આઝાદી પહેલા, તેને 6 ઓસ્ટ્રેલિયન ઘોડાઓ દ્વારા ખેંચવામાં આવતું હતું, પરંતુ હવે તેને ફક્ત 4 ઘોડાઓ દ્વારા ખેંચવામાં આવે છે. તેના પર ભારતનું રાષ્ટ્રીય ચિહ્ન પણ કોતરાયેલું છે.
- ઈન્દિરાની હત્યા બાદ તેનો ઉપયોગ બંધ કરાયો
1984માં પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યા બાદ રાષ્ટ્રપતિની સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને ગાડીનો ઉપયોગ બંધ કરી દેવામાં આવ્યો હતો. ત્યારથી, બગીને બદલે બુલેટપ્રૂફ વાહનોનો ઉપયોગ થવા લાગ્યો. આશરે 30 વર્ષ સુધી આ ગાડીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો ન હતો પરંતુ તેની જાળવણી કરવામાં આવતી હતી, જ્યારે ડૉ. એપીજે અબ્દુલ કલામ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ હતા ત્યારે તેઓ રાષ્ટ્રપતિ ભવન સંકુલની આસપાસ ફરવા માટે આ ગાડીમાં સવારી કરતા હતા.
- પ્રણવ દા અને રામનાથ કોવિંદે પણ કરી સવારી
2014માં તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ પ્રણવ મુખર્જીએ ફરીથી આ ગાડીનો ઉપયોગ શરૂ કર્યો હતો. તે બીટીંગ રીટ્રીટ કાર્યક્રમમાં ભાગ લેવા માટે આ ગાડી પર સવાર થઈને આવ્યા હતા. અગાઉ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદ પણ તેની સવારી કરી ચૂક્યા છે, જ્યારે હવે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ આ ઐતિહાસિક ગાડીમાં પ્રજાસત્તાક દિવસની ઉજવણીમાં ભાગ લેવા માટે કર્તવ્ય પથ પહોંચ્યા હતા.