નવી દિલ્હીઃ તાજેતરમાં સ્વિસ ફાર્મા કંપની ‘નોવાર્ટિસ’એ એક ખાસ જાહેરાત કરી હતી. આ જાહેરાત હેઠળ કેટલીક બાબતોને સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવી છે. નોવાર્ટિસ ઈન્ડિયા લિમિટેડની વ્યૂહાત્મક સમીક્ષા શરૂ કરવામાં આવી છે. જેના આધારે તે ભારતમાં દવાઓનું ઉત્પાદન બંધ કરી શકે છે. જેમાં સબસિડિયરી કંપનીમાં તેના હિસ્સાનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવી રહ્યું છે. માત્ર ત્રણ મહિના પહેલા, યુકેની મોટી કંપની એસ્ટ્રાઝેનેકાએ પણ જાહેરાત કરી હતી કે તે ગ્લોબલ સ્ટ્રેટેજિક રિવ્યુના આધારે ભારતમાં ડ્રગ મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપનીમાંથી બહાર નીકળી શકે છે.
આ જાહેરાતો એક પેટર્નને અનુસરે છે જેમાં Pfizer, Sanofi, AstraZeneca અને GSK જેવા ફાર્મા દિગ્ગજોએ છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં મેન્યુફેક્ચરિંગ, સેલ્સ અને માર્કેટિંગ જેવા મુખ્ય કાર્યોમાં મેનપાવરમાં ઘટાડો કર્યો છે અને કામગીરીમાં ઘટાડો કર્યો છે. તેમાંથી કેટલાક પાસે ભારતમાં નોંધપાત્ર વારસો છે, જે 100 વર્ષ જૂનો છે. તો, શા માટે તેઓ ભારતીય બજારમાં નીચું પ્રદર્શન કરી રહ્યા છે, જ્યાં લાંબા સમય પહેલા તેઓ લીડ માટે ઝંખતા હતા?
ભારત રૂ. 2 લાખ કરોડથી વધુનું બજાર છે. જેમાં કેટલાક સૌથી ગંભીર આરોગ્ય પડકારો છે, પરંતુ વધતી જતી સ્પર્ધા, ઉચ્ચ સંચાલન ખર્ચ અને ઓછા વ્યવહારુ વ્યવસાયે બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓને તેમની વ્યૂહરચનાઓ પર પુનર્વિચાર કરવાની ફરજ પાડી છે. તેઓ મુખ્ય ક્ષમતાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છે અને બિન-મુખ્ય સંપત્તિઓનું વિનિવેશ કરી રહ્યા છે, ખાસ કરીને કોવિડ પછી આ પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થયું છે.
ભારતમાં મેન્યુફેક્ચરિંગની અગાઉની વ્યૂહરચનાથી તેઓ લાઇસન્સિંગ અને માર્કેટિંગ એગ્રીમેન્ટ તરફ વળ્યા છે. વર્ષોથી, નોવાર્ટિસ, રોશ, એલી લિલી અને ફાઈઝરએ મુખ્ય સારવાર માટે ટોરેન્ટ, લ્યુપિન, સિપ્લા અને ગ્લેનમાર્ક જેવી સ્થાનિક કંપનીઓ સાથે જોડાણ કર્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે, નોવાર્ટિસે તાજેતરમાં તેની હાઈ-ગ્રોથ ઓપ્થેલ્મોલોજી બ્રાન્ડ્સ મુંબઈ સ્થિત જેબી કેમિકલ્સને રૂ. 1,000 કરોડથી થોડી વધુ કિંમતે વેચી છે.