ડિજિટલી કનેક્ટેડ ભારત અને ટેલિકોમ ક્ષેત્રના નિર્માણ તરફ કૂચ કરી રહ્યા છે: જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયા
નવી દિલ્હીઃ ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સ એક્ટ, 2023 (2023ના 44), ‘ટેલિકમ્યુનિકેશન્સ (એડમિનિસ્ટ્રેશન ઓફ ડિજિટલ ભારત નિધિ) રૂલ્સ, 2024’ હેઠળ નિયમોનો પ્રથમ સેટ ભારત સરકારના સંદેશાવ્યવહાર મંત્રાલય, ટેલિકોમ્યુનિકેશન વિભાગ નંબર જી.એસ.આર. 530 (ઇ)માં ભારત સરકારના જાહેરનામા દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો હતો, જે 20 ઓગસ્ટ, 2024ના રોજ ગેઝેટ ઓફ ઇન્ડિયામાં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો હતો. આ માટેના ડ્રાફ્ટ નિયમો 30 દિવસના જાહેર પરામર્શ માટે 4 જુલાઈ, 2024ના રોજ પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યા હતા.
ઇન્ડિયન ટેલિગ્રાફ એક્ટ, 1885 હેઠળ રચાયેલ યુનિવર્સલ સર્વિસ ઓબ્લિગેશન ફંડને હવે ટેલિકમ્યુનિકેશન્સ એક્ટ, 2024ની કલમ 24 (1) દ્વારા ડિજિટલ ભારત નિધિ નામ આપવામાં આવ્યું છે, અને હવે તે નવા ક્ષેત્રોને સંબોધિત કરે છે, જેને બદલાતા તકનીકી સમયમાં ડિજિટલ ભારત નિધિના સમર્થનની જરૂર પડી શકે છે.
કેન્દ્રીય સંચાર મંત્રી શ્રી જ્યોતિરાદિત્ય એમ. સિંધિયાએ X પરની એક ટિપ્પણીમાં આ નવા નિયમોને ટેલિકોમ સેવાઓની સમાન સુલભતા સુનિશ્ચિત કરવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાનું પ્રતિબિંબ ગણાવ્યું હતું અને તેના બદલામાં 2047માં વિકસિત ભારત બનવાના ભારતના મિશનને મજબૂત બનાવ્યું હતું.
આ નિયમોમાં વહીવટકર્તાની શક્તિઓ અને કાર્યોની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે, જે ડિજિટલ ભારત નિધિના અમલીકરણ અને વહીવટની દેખરેખ માટે જવાબદાર રહેશે. નિયમોમાં ડિજિટલ ભારત નિધિ હેઠળ યોજનાઓ અને પ્રોજેક્ટ્સ હાથ ધરવા માટેના માપદંડ અને અમલીકરણકારો માટે પસંદગી પ્રક્રિયાની પણ જોગવાઈ છે.
આ નિયમોમાં નક્કી કરવામાં આવ્યું છે કે ડિજિટલ ભારત નિધિમાંથી ભંડોળની ફાળવણી અન્ડરસર્વ્ડ અને અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં ટેલિકમ્યુનિકેશન સેવાઓમાં સુધારો લાવવાના ઉદ્દેશથી કરવામાં આવેલા પ્રોજેક્ટ્સ અને સમાજના વંચિત જૂથો જેવા કે મહિલાઓ, વિકલાંગતા ધરાવતી વ્યક્તિઓ અને આર્થિક અને સામાજિક રીતે નબળા વર્ગો માટે કરવામાં આવશે.
ડિજિટલ ભારત નિધિ હેઠળ ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતી યોજનાઓ અને પ્રોજેક્ટ્સને નિયમોમાં નિર્ધારિત એક અથવા વધુ માપદંડને પૂર્ણ કરવાની જરૂર છે. આમાં મોબાઇલ અને બ્રોડબેન્ડ સેવાઓ અને ટેલિકમ્યુનિકેશન સેવાઓ અને ટેલિકમ્યુનિકેશન સેવાઓની ડિલિવરી માટે જરૂરી ટેલિકમ્યુનિકેશન ઉપકરણો સહિત ટેલિકમ્યુનિકેશન સેવાઓની જોગવાઈ માટેના પ્રોજેક્ટ્સ અને ટેલિકોમ સુરક્ષામાં વધારો કરવાનો સમાવેશ થાય છે; ટેલિકોમ સેવાઓની સુલભતા અને પરવડે તેવી ક્ષમતામાં સુધારો કરવો તથા વંચિત ગ્રામીણ, અંતરિયાળ અને શહેરી વિસ્તારોમાં આગામી પેઢીની ટેલિકમ્યુનિકેશન ટેકનોલોજીની રજૂઆત કરવાના પ્રોજેક્ટ્સ સામેલ છે.
ડિજિટલ ભારત નિધિ હેઠળ યોજનાઓ અને પ્રોજેક્ટ હાથ ધરવા માટેના માપદંડોમાં નવીનતા, સંશોધન અને વિકાસને પ્રોત્સાહન, સ્વદેશી ટેકનોલોજીના વિકાસને પ્રોત્સાહન અને વ્યાપારીકરણ અને જરૂર જણાય ત્યાં નિયમનકારી સેન્ડબોક્સનું સર્જન કરવા સહિત સંબંધિત બૌદ્ધિક સંપદાને પ્રોત્સાહન આપવું, રાષ્ટ્રીય જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરવા માટે પ્રસ્તુત માપદંડો વિકસાવવા અને સ્થાપિત કરવા, ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સ સેક્ટરમાં સ્ટાર્ટ-અપ્સને પ્રોત્સાહન આપવું; ક્ષમતા નિર્માણ અને વિકાસ માટે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, સંશોધન સંસ્થાઓ, સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને ઉદ્યોગ વચ્ચે સેતુનું નિર્માણ કરવું; અને દૂરસંચાર ક્ષેત્રમાં સ્થાયી અને હરિત ટેકનોલોજીને પ્રોત્સાહન આપવું સામેલ છે. આ પ્રોજેક્ટ્સનો ઉદ્દેશ આત્મનિર્ભર ભારતના લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવાનો છે.
એવી પણ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે કે કોઈ પણ અમલકર્તા, જે ટેલિકમ્યુનિકેશન નેટવર્કની સ્થાપના, સંચાલન, જાળવણી અથવા વિસ્તરણ માટે ડિજિટલ ભારત નિધિ પાસેથી ભંડોળ મેળવે છે, તે આ પ્રકારની ટેલિકમ્યુનિકેશન નેટવર્ક / સેવાઓને ખુલ્લા અને બિન-ભેદભાવપૂર્ણ ધોરણે શેર કરશે અને ઉપલબ્ધ કરાવશે.
