ભારતના પડોશી દેશ પાકિસ્તાનમાં હાલ શહબાઝ શરીફની સરકાર છે આ પહેલા ઈમરાન ખાનની સરકાર છે પરંતુ આ સરકાર માત્ર નામની હોવાનું મનાય છે હકીકતમાં આખો દેશ આર્મી ચલાવે છે. પાકિસ્તાનનું મોટાભાગનું અસ્તિત્વ લશ્કરી શાસનની છાયામાં જીવ્યું છે. દેશની સ્થાપના થઈ ત્યારથી અહીંના રાજકારણમાં સેનાએ વિશેષ ભૂમિકા ભજવી છે. ઘણી વખત સેનાએ સીધી સત્તા કબજે કરી છે, જેના કારણે દેશના લોકતાંત્રિક વિકાસમાં અવરોધ ઊભો થયો છે.
• પાકિસ્તાનમાં લશ્કરી શાસનનો ઇતિહાસ કેવો રહ્યો છે?
પાકિસ્તાનમાં લશ્કરી શાસનનો ઇતિહાસ લાંબો અને મુશ્કેલ રહ્યો છે. ત્યાં, રાજનીતિમાં સૈન્યની દખલ દેશની સ્થાપનાથી જ જોવા મળી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં પાકિસ્તાન ત્રણ વખત સેનાના નિયંત્રણમાં રહ્યું છે. એટલે કે કુલ મળીને તે લગભગ 33 વર્ષ સુધી પાકિસ્તાની સેનાના કબજામાં રહ્યું.
1958માં પ્રથમ લશ્કરી શાસન: જનરલ અયુબ ખાને 1958માં દેશમાં માર્શલ લો લાદીને સત્તા પર કબજો કર્યો હતો. તેમણે 11 વર્ષ સુધી દેશ પર શાસન કર્યું હતું.
1977માં બીજું લશ્કરી શાસન: જનરલ ઝિયાઉલ હકે 1977માં ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોને હટાવીને સત્તા કબજે કરી હતી. તેમણે ઈસ્લામીકરણનું અભિયાન ચલાવ્યું અને દેશને ધાર્મિક રાષ્ટ્ર બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.
1999માં ત્રીજું લશ્કરી શાસન: જનરલ પરવેઝ મુશર્રફે 1999માં નવાઝ શરીફને હટાવીને સત્તા કબજે કરી હતી. તેમણે દેશમાં ઈમરજન્સી લાદી અને બંધારણમાં અનેક સુધારા કર્યા હતા.
• લશ્કરી શાસન શા માટે લાદવામાં આવ્યું?
પાકિસ્તાનમાં લશ્કરી શાસનના ઘણા કારણો છે. દેશની સ્થાપના થઈ ત્યારથી જ રાજકીય અસ્થિરતા છે. વિવિધ રાજકીય પક્ષો વચ્ચે સતત સંઘર્ષ ચાલી રહ્યો છે, જેના કારણે દેશનો વિકાસ રૂંધાઈ રહ્યો છે. આ સિવાય પાકિસ્તાન હંમેશા આર્થિક સમસ્યાઓથી ઝઝૂમી રહ્યું છે. આર્થિક કટોકટીનો સામનો કરવા માટે લશ્કરી શાસકોએ ઘણી વખત સત્તા કબજે કરી છે. વળી, પાકિસ્તાન હંમેશા પશ્ચિમી દેશોથી પ્રભાવિત રહ્યું છે. આ દેશોએ ઘણીવાર પાકિસ્તાનમાં સૈન્ય શાસનનું સમર્થન કર્યું છે. પાકિસ્તાની સમાજમાં સેનાનો ઘણો પ્રભાવ છે. સેનાને દેશની રક્ષક માનવામાં આવે છે અને લોકો માને છે કે માત્ર સેના જ દેશને સાચા રસ્તે લઈ જઈ શકે છે.