રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ દિવસ, જાણો 5 એપ્રિલના રોજ ઉજવાતા આ દિવસનું મહત્વ અને ઈતિહાસ

દેશભરમાં આજનો દિવસ ખાસ મહત્વ ધરાવે છે આજે 5 એપ્રિલના રોજ રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે આ વર્ષે ભારત તેનો 60મો મેરીટાઇમ ડે ઉજવી રહ્યું છે. આંતરાષ્ટ્રીય સ્તરે મેરિટાઈમ દિવસ 28 સપ્ટેમ્બરના રોજ મનાવવામાં આવે છે. પરંતુ ભારતમાં આ દિવસ 5મી એપ્રિલે ઉજવવામાં આવે છે. કારણ કે 1919માં આ દિવસે ભારતનું એસએસ લોયલ્ટી નામનું પ્રથમ જહાજ બ્રિટન જવા નીકળ્યું હતું. 

દેશમાં પ્રથમ વખત 5 એપ્રિલ 1964ના રોજ રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી, જો કે ભારતમાં તેની શરુઆત 5 એપ્રિલ 1919ના રોજથી  સિંધિયા સ્ટીમ નેવિગેશન કંપની લિમિટેડની પ્રથમ બોટ એસએસ લોયલ્ટી સાથે શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેને દેશનું પ્રથમ સ્વદેશી જહાજ ગણાય છે.

ભારતનો દરિયાઈ ઇતિહાસ

રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ દિવસની ઉજવણીનો હેતુ ભારતના લોકોને ભારતીય શિપિંગ વિશે જાગૃત કરવાનો અને અર્થતંત્રમાં તેની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા દર્શાવવાનો છે. વાણિજ્ય અને વૈશ્વિક અર્થતંત્રને વેગ આપવા અને પ્રોત્સાહન આપવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે સમગ્ર વિશ્વમાં આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.

ભારતનો દરિયાઈ ઇતિહાસ ઈસ પૂર્વ 3 હજાર વર્ષ વચ્ચે શરૂ થયો હોવાનું માનવામાં આવે છે, જ્યારે સિંધુ ખીણના રહેવાસીઓએ દરિયાઈ વેપાર શરૂ કર્યો હતો. સિંધુ ખીણના રહેવાસીઓએ પ્રથમ વખત મેસોપોટેમિયા સાથે દરિયાઈ વિનિમય શરૂ કર્યો હોવાનું કહેવાય છે.

આ સાથે જ એવું પણ માનવામાં આવે છે કે દક્ષિણ ભારતના રાજાઓ જાપાન અને ઈન્ડોનેશિયા સુધી વેપાર કરતા હતા. દરિયાઈ વેપારની દ્રષ્ટિએ ભારત વિશ્વનો 16મો સૌથી મોટો દેશ છે. દેશનો દરિયાઈ વેપાર લગભગ 12 મોટા બંદરો દ્વારા થાય છે અને દેશના કુલ દરિયા કિનારાની લંબાઈ 7517 કિમી છે. લાંબી છે.. તેમાંથી 1600 કિમીનો સૌથી લાંબો દરિયાકાંઠો ગુજરાત ધરાવે છે. અંગ્રેજો 1608માં સુરત બંદરેથી વેપારના હેતુથી ભારતમાં આવ્યા હતા.

ગુજરાત વ્યાપાર અને દેશની દરિયાઈ સુરક્ષા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ રાજ્ય વાહનવ્યવહાર રોડ અને રેલવે કરતાં સસ્તો હોય છે આ સાથે જ આ દરિયાઈ વ્યવહારથી પર્યાવરણને ઓછું નુકસાન થાય છે. દરિયાઈ ક્ષેત્રનો વિકાસ પરિવહન અને પર્યટન માટે વ્યાપક ઇકોસિસ્ટમ વિકસાવવામાં પણ મદદરૂપ થાય છે. 

5 એપ્રિલ 1919ના રોજ, ધ સિંધિયા સ્ટીમ નેવિગેશન કંપની લિમિટેડનું પ્રથમ જહાજ, એસએસ લોયલ્ટી, ભારતના મુંબઈથી યુનાઈટેડ કિંગડમ (લંડન) માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સફર પર નીકળ્યું. ભારતીય શિપિંગ ઈતિહાસમાં તે હજુ પણ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ગણાઈ રહ્યું છે.

શિપિંગ કંપની વિશે માહિતી

ભારતમાં કિલ 43 શિપિંગ કંપનીઓ છે, જેની પાસે 1 હજાર 400 થી વધુ જહાજો છે. તેમની ક્ષમતા 12.69 મિલિયન ટન છે. શિપિંગ એ માલના પરિવહનની સૌથી કાર્યક્ષમ અને ખર્ચ-અસરકારક રીત છે. તેથી, ભારત તેની નીતિઓમાં દરિયાઈ સુરક્ષા, દરિયાઈ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, દરિયાઈ શિક્ષણ અને દરિયાઈ ધોરણોના વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.