નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી અમિત શાહે વિજ્ઞાન ભવન, દિલ્હી ખાતે નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફોર્સ (NDRF) દ્વારા આયોજિત આપત્તિ પ્રતિભાવ – 2022 માટે ક્ષમતા નિર્માણ પરની વાર્ષિક કોન્ફરન્સમાં મુખ્ય અતિથિ તરીકે હાજરી આપી હતી. આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ કહ્યું કે નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળના NDMA, તમામ મુખ્ય પ્રધાનોના નેતૃત્વ હેઠળના SDMA અને સર્વગ્રાહી સંકલિત અભિગમ સાથે આપત્તિ વ્યવસ્થાપનને કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો દ્વારા વિશ્વાસ સાથે જમીન પર લેવામાં આવ્યા છે. નેવુંના દાયકા પહેલા અમારી પાસે રાહત-કેન્દ્રીત અભિગમ હતો, જીવન અને સંપત્તિ બચાવવા માટે કોઈ અવકાશ ન હતો અને તે યોજનાનો ભાગ ન હતો. હવે અમે પ્રારંભિક ચેતવણી, સક્રિય નિવારણ, શમન અને પૂર્વ તૈયારીના આધારે જીવન અને સંપત્તિ બચાવવાના વૈજ્ઞાનિક કાર્યક્રમ પર ઘણું કામ કર્યું છે. આજે, વિશ્વમાં આપત્તિ પ્રતિભાવના ક્ષેત્રમાં, આપણે સમાન ધોરણે ઉભા છીએ અને ઘણા ક્ષેત્રોમાં આગળ પણ છીએ.
અમિત શાહે કહ્યું કે, વર્ષ 2016માં દેશના પ્રધાનમંત્રીશ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ NDMAની NDMP યોજના શરૂ કરી હતી. તે દેશમાં તૈયાર કરાયેલ પ્રથમ રાષ્ટ્રીય આપત્તિ યોજના છે અને સેન્ડાઈ ડિઝાસ્ટર રિસ્ક રિડક્શન ફ્રેમવર્ક-2015 થી 2030 ના તમામ પરિમાણો સાથે મેળ ખાય છે. સૌપ્રથમવાર સરકારની તમામ એજન્સીઓ અને વિભાગોના હોરિઝોન્ટલ અને વર્ટીકલ ઈન્ટીગ્રેશન માટે યોજના બનાવવામાં આવી હતી અને તેનું પરિણામ આપણી સામે છે. આ યોજના હેઠળ, સરકારને પંચાયત, શહેરી, સ્થાનિક સંસ્થા અને વિવિધ સરકારી વિભાગોના સ્તર સુધી જોડવામાં આવી છે, કલેક્ટરને નોડલ એજન્સી બનાવી છે. 2016માં આ યોજનામાં 11 આફતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો અને 2019માં 17 આફતોનો તેમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ જણાવે છે કે અમે તમામ પ્રકારની આફતો પર સતત કામ કરી રહ્યા છીએ અને અમે આફતોને કારણે થતા મૃત્યુની સંખ્યામાં ઘણો ઘટાડો કર્યો છે અને આ અમારી મોટી ઉપલબ્ધિ છે.
કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ કહ્યું કે, જો કોઈ એવું વિચારે છે કે આપત્તિ પ્રતિભાવનું કામ માત્ર માધ્યમોથી કે સંશોધન પેપરથી થઈ શકે નહીં. જેઓ તેને નીચેના સ્તરે લઈ જાય છે તેમની ક્ષમતાનું નિર્માણ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે ઘણી એજન્સીઓએ સાથે મળીને કામ કરવું પડશે. એકબીજાની ભૂમિકા અંગે સ્પષ્ટતા ન હોય અને કોઈની ભૂમિકામાં અંતર હોય તો તેને ભરવાની ક્ષમતા પ્રાપ્ત કર્યા વિના આપત્તિ પ્રતિભાવનું કાર્ય નીચલા સ્તર સુધી યોગ્ય રીતે થઈ શકતું નથી. આ પ્રકારની કવાયત દ્વારા જ રાજ્યો, જિલ્લાઓ અને ગામડાઓ સુધી પરસ્પર સંકલન બનાવવામાં આવે છે અને અંતે આ પરસ્પર સંકલન જીવન અને સંપત્તિને આપત્તિમાંથી બચાવવાનું કારણ બને છે.
આજે ટેક્નોલોજી અને વિજ્ઞાનના કારણે આપણને વહેલી માહિતી મળે છે, પરંતુ જ્યાં સુધી તે તળિયેથી સચોટ ન થાય ત્યાં સુધી, આપત્તિના દૃષ્ટિકોણથી આપત્તિગ્રસ્ત સ્થળને એલર્ટ કરીને, પ્રથમ જીવ અને જીવ બચાવવા પગલાં લેવા. આપત્તિ પ્રતિભાવનું કાર્ય જ્યાં સુધી મિલકતને નુકસાન ઘટાડવામાં વ્યાવસાયિક નિપુણતા પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી સફળ થઈ શકતું નથી. તેમણે કહ્યું કે આ તમામ કામો સાથે સંબંધિત 5-6 એજન્સીઓ વચ્ચે સંકલનનો પ્રોટોકોલ અને તેનો વ્યવહારુ અનુભવ પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.