વૈજ્ઞાનિકોને વિશ્વાસ હોવો જોઈએ કે તેમના પ્રયત્નો માટે સંસાધનોની કોઈ અછત રહેશે નહીં: પીએમ
નવી દિલ્હીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે 7, લોક કલ્યાણ માર્ગ પર તેમના નિવાસસ્થાને અનુસંધન નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશનના ગવર્નિંગ બોર્ડની પ્રથમ બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી. આ બેઠકમાં ભારતનાં વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનાં પરિદ્રશ્ય પર ચર્ચા તથા સંશોધન અને વિકાસ કાર્યક્રમોને નવેસરથી ડિઝાઇન કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું.
બેઠક દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આજે અનુસંધન નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશનનાં ગવર્નિંગ બોડીની પ્રથમ બેઠકની સાથે નવી શરૂઆત થઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ દેશની સંશોધન પ્રણાલીમાં આવતા અવરોધોને ઓળખવા અને દૂર કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે મોટાં લક્ષ્યાંકો નક્કી કરવા, તેમને હાંસલ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા અને પાથ બ્રેકિંગ સંશોધન કરવા વિશે વાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે સંશોધનમાં હાલની સમસ્યાઓના નવા સમાધાનો શોધવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સમસ્યાઓ વૈશ્વિક પ્રકૃતિની હોઈ શકે છે પરંતુ તેમના ઉકેલો ભારતીય જરૂરિયાતો અનુસાર સ્થાનિક હોવા જોઈએ.
પ્રધાનમંત્રીએ સંસ્થાઓના અપગ્રેડેશન અને સ્ટાન્ડર્ડાઇઝેશનની જરૂરિયાત પર ચર્ચા કરી હતી. તેમણે તેમની કુશળતાના આધારે ડોમેન નિષ્ણાતોની સૂચિ તૈયાર કરવાનું સૂચન કર્યું. તેમણે એક ડેશબોર્ડ વિકસાવવાની પણ વાત કરી હતી જ્યાં દેશમાં થઈ રહેલા સંશોધન અને વિકાસથી સંબંધિત માહિતીને સરળતાથી ટ્રેક કરી શકાય છે.
પ્રધાનમંત્રીએ સંશોધન અને નવીનતા માટે સંસાધનોના ઉપયોગની વૈજ્ઞાનિક દેખરેખની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. આ એક મહત્ત્વાકાંક્ષી શરૂઆત છે એમ જણાવતાં તેમણે કહ્યું હતું કે, દેશનાં વૈજ્ઞાનિક સમુદાયને વિશ્વાસ હોવો જોઈએ કે તેમનાં પ્રયાસો માટે સંસાધનોની કોઈ કમી નહીં રહે. અટલ ટિંકરીંગ લેબની સકારાત્મક અસરો અંગે ચર્ચા કરતા પ્રધાનમંત્રીએ સૂચન કર્યું હતું કે, આ લેબનું ગ્રેડિંગ થઈ શકે તેમ છે. તેમણે પર્યાવરણમાં પરિવર્તન માટે નવા ઉપાયો શોધવા, ઇવી માટે બેટરી ઘટકો, પ્રયોગશાળામાં ઉગાડવામાં આવતા હીરા વગેરે જેવા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સંશોધન અંગે પણ ચર્ચા કરી હતી.
આ બેઠક દરમિયાન ગવર્નિંગ બોડીએ હબ અને સ્પોક મોડમાં એક પ્રોગ્રામ શરૂ કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો, જેમાં યુનિવર્સિટીઓને જોડવામાં આવશે, જ્યાં મેન્ટરશિપ મોડમાં ટોચની સ્તરીય સ્થાપિત સંસ્થાઓ સાથે સંશોધન પ્રારંભિક તબક્કે છે.
ગવર્નિંગ બોડીએ એએનઆરએફના વ્યૂહાત્મક હસ્તક્ષેપના કેટલાક ક્ષેત્રો પર પણ ચર્ચા કરી હતી, જેમાં મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં ભારતની વૈશ્વિક સ્થિતિ, સંશોધન અને વિકાસને રાષ્ટ્રીય પ્રાથમિકતાઓ સાથે સાંકળી, સર્વસમાવેશક વૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવું, ક્ષમતા નિર્માણ, વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિ અને નવીનતા ઇકોસિસ્ટમને આગળ વધારવી તેમજ ઉદ્યોગ સાથે સંલગ્ન ટ્રાન્સલેશનલ રિસર્ચ મારફતે શૈક્ષણિક સંશોધન અને ઔદ્યોગિક ઉપયોગો વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવું સામેલ છે.
એએનઆરએફ ઇલેક્ટ્રિક વ્હિકલ (ઇવી) મોબિલિટી, એડવાન્સ મટિરિયલ્સ, સોલર સેલ, સ્માર્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, હેલ્થ એન્ડ મેડિકલ ટેકનોલોજી, સસ્ટેઇનેબલ એગ્રિકલ્ચર અને ફોટોનિક્સ જેવા પ્રાથમિકતા ધરાવતાં ક્ષેત્રોમાં મિશન મોડમાં સોલ્યુશન-કેન્દ્રિત સંશોધન પર કાર્યક્રમો શરૂ કરશે. સંચાલક મંડળે અવલોકન કર્યું હતું કે આ પ્રયત્નો અસરકારક રીતે અખંડ ભારત તરફની અમારી કૂચને પૂરક બનાવશે.
ઉદ્યોગની સક્રિય ભાગીદારી સાથે ટ્રાન્સલેશનલ સંશોધન પર ભાર મૂકતી વખતે, સંચાલક મંડળે જ્ઞાનની પ્રગતિ માટે મૂળભૂત સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપવા પર પણ ભાર મૂક્યો હતો. માનવતા અને સામાજિક વિજ્ઞાનમાં આંતરશાખાકીય સંશોધનને ટેકો આપવા માટે સેન્ટર્સ ઓફ એક્સેલન્સની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. તે પણ સંમત થયું હતું કે સંશોધન કરવામાં સરળતા પ્રાપ્ત કરવા તરફ આપણા સંશોધનકારોને લવચીક અને પારદર્શક ભંડોળ મિકેનિઝમ સાથે સશક્ત બનાવવાની જરૂર છે.
ગવર્નિંગ બોડીએ એવો પણ નિર્દેશ આપ્યો હતો કે એએનઆરએફની વ્યૂહરચનાઓ વિકસિત ભારત 2047ના લક્ષ્યાંકો સાથે સુસંગત હોવી જોઈએ અને અમલીકરણમાં વિશ્વભરની સંશોધન અને વિકાસ એજન્સીઓ દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી વૈશ્વિક શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓનું પાલન થવું જોઈએ.
આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય શિક્ષણ મંત્રી શ્રી ધર્મેન્દ્ર પ્રધાને ગવર્નિંગ બોડીના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ તરીકે, ભારત સરકારના મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સલાહકાર તરીકે નીતિ આયોગના સભ્ય સચિવ, સભ્ય (વિજ્ઞાન) તરીકે અને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ, બાયોટેકનોલોજી વિભાગ, વૈજ્ઞાનિક અને ઔદ્યોગિક સંશોધન વિભાગ અને ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગના સચિવ તરીકે તેના હોદ્દાની રૂએ સભ્યો તરીકે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. અન્ય અગ્રણી સહભાગીઓમાં પ્રોફેસર મંજુલ ભાર્ગવ (પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટી, યુએસએ), ડો. રોમેશ ટી વાધવાણી (સિમ્ફની ટેકનોલોજી ગ્રુપ, યુએસએ), પ્રોફેસર સુબ્રા સુરેશ (બ્રાઉન યુનિવર્સિટી, યુએસએ), ડો. રઘુવેન્દ્ર તંવર (ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ હિસ્ટોરિકલ રિસર્ચ), પ્રોફેસર જયરામ એન. ચેંગલુર (ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફંડામેન્ટલ રિસર્ચ) અને પ્રોફેસર જી રંગરાજન (ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ સાયન્સ)નો સમાવેશ થાય છે.
