આત્મનિર્ભર ભારતઃ ઈસરોએ 9 વર્ષમાં 389 જેટલા વિદેશી ઉપગ્રહો લોન્ચ કર્યાં
નવી દિલ્હીઃ પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ તેમની દૂરંદેશીથી ચંદ્રયાન-3 મિશનને સક્ષમ બનાવ્યું અને અવકાશ સંશોધન માટે ફાળવણીમાં વધારો કર્યો છે. “અમે તેમને જરૂર પડે ત્યારે ભંડોળ પૂરું પાડીએ છીએ, તેમના માટે અનુકૂળ વાતાવરણ ઊભું કરીએ છીએ, તેમને જરૂરી સ્વતંત્રતા આપીએ છીએ, તેઓને જોઈતા સંકલનના માધ્યમો આપીએ છીએ અને છેલ્લા નવ વર્ષોમાં અમે તેમને ઘણા અવરોધોથી મુક્ત કર્યા છે.” ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે રાજ્યસભામાં ચંદ્રયાન-3ના સફળ ‘સોફ્ટ લેન્ડિંગ’ સાથે ભારતની ભવ્ય અવકાશ યાત્રા પર ચર્ચામાં ભાગ લેતા આ વાત કહી હતી.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે, વડાપ્રધાન મોદીએ સ્પેસ સેક્ટર માટે બજેટની ફાળવણીમાં અનેકગણો વધારો કર્યો અને સ્પેસ સેક્ટરને ખોલ્યું, જેના પરિણામે સ્પેસ સેક્ટરમાં સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યા 2014માં માત્ર 4 હતી તે વધીને હવે 150 થઈ ગઈ છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ તથા અણુ ઊર્જા વિભાગ જેવા સંબંધિત ક્ષેત્રો માટે બજેટ ફાળવણીમાં છેલ્લા નવ વર્ષમાં ત્રણ ગણો કે તેથી વધુ વધારો કરવામાં આવ્યો છે, “એકલા અવકાશ ક્ષેત્ર માટે બજેટ ફાળવણી કરવામાં આવી છે.”
ડો. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સેક્ટરને “અનલોક” કરવાનો અને તેને “અવિશુદ્ધ” કરવાનો સાહસિક નિર્ણય લીધા પછી જ અવકાશ ક્ષેત્રે ભારતની વિશાળ છલાંગ શક્ય બની છે. 1990થી ISRO દ્વારા લૉન્ચ કરવામાં આવેલા 424 વિદેશી ઉપગ્રહોમાંથી 90 ટકા એટલે કે 389થી વધુ ઉપગ્રહો છેલ્લા નવ વર્ષમાં લૉન્ચ કરવામાં આવ્યા છે.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે, “અત્યાર સુધી અમે વિદેશી ઉપગ્રહોના પ્રક્ષેપણથી 174 મિલિયન US$ ની કમાણી કરી છે, લગભગ 157 મિલિયન US$ એકલા છેલ્લા નવ વર્ષમાં કમાયા છે. છેલ્લાં 30 વર્ષ કે તેથી વધુ વર્ષોમાં અત્યાર સુધીમાં લોન્ચ કરાયેલા યુરોપિયન ઉપગ્રહોએ લગભગ 256 મિલિયન યુરોની કુલ આવક ઊભી કરી છે. આ આવકમાંથી, 223 મિલિયન યુરો, અથવા કુલ આવકના લગભગ 90 ટકા, એકલા છેલ્લા નવ વર્ષમાં આવી છે, જેનો અર્થ છે કે સ્કેલ વધ્યો છે, કામની ગતિ વધી છે અને તેથી જ અમે કરવા સક્ષમ છીએ.
ડૉ. જીતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે, ભારતની એરોસ્પેસ અર્થવ્યવસ્થા આજે લગભગ 8 બિલિયન ડોલર છે, પરંતુ 2040 સુધીમાં તે 40 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે અને ATL (આર્થર ડી લિટલ)ના રિપોર્ટ મુજબ, અમારી પાસે 2040 સુધીમાં 100 બિલિયન ડોલરની ક્ષમતા છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતના અવકાશ મિશન ખર્ચ-અસરકારક રીતે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે. નિષ્ફળ ગયેલા રશિયન મૂન પ્રોજેક્ટનો ખર્ચ રૂ. 16,000 કરોડ હતો અને આપણા ચંદ્રયાન-3 પ્રોજેક્ટનો ખર્ચ માત્ર રૂ. 600 કરોડ હતો. “અમે અમારી કુશળતા દ્વારા ખર્ચને આવરી લેવાનું શીખ્યા છીએ.” ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે નીલ આર્મસ્ટ્રોંગ 1969માં ચંદ્ર પર ઉતર્યા હોવા છતાં, આપણું ચંદ્રયાન ચંદ્રની સપાટી પર પાણીની હાજરીના પુરાવા લાવ્યું હતું.
ડો. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સંશોધન અને વિકાસ દ્વારા ખાનગી ક્ષેત્રને વિકાસ કાર્યમાં સામેલ કરવા માટે “નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન” બિલ લાવ્યા હતા. આ માધ્યમ દ્વારા મોટાભાગનું ભંડોળ બિન-સરકારી સ્ત્રોતોમાંથી એકત્ર કરવામાં આવશે. તેના પાંચ વર્ષમાં રૂ. 50,000 કરોડના બજેટમાંથી રૂ. 36,000 કરોડ, લગભગ 80 ટકા, ઉદ્યોગો, આંતરિક અને બાહ્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવશે. ડો.જિતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે આજે વિશ્વ ભારત તરફ મોટી અપેક્ષાઓ સાથે જોઈ રહ્યું છે અને ભારત વડાપ્રધાન મોદીના નેતૃત્વમાં આ નેતૃત્વ લેવા તૈયાર છે. તેમણે કહ્યું, “આજે વિશ્વએ ભારતની આ મહાન સફળતાને માન્યતા આપી છે.”
