નવી દિલ્હીઃ ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ હવામાનની આગાહીમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) અને મશીન લર્નિંગનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે, અને તે આગામી વર્ષોમાં આગાહીને સુધારવા માટે તેને અન્ય ક્ષેત્રોમાં વધુ વિસ્તૃત કરશે, IMDના ડિરેક્ટર જનરલ મૃત્યુંજય મહાપાત્રાએ જણાવ્યું હતું.
IMD ડીજીએ જણાવ્યું હતું કે આ AI-આધારિત ટૂલના વિકાસની આગેવાની માટે IMD અને પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય (MoES) ની અંદર એક સમર્પિત નિષ્ણાત ટીમની રચના કરવામાં આવી છે. વધુમાં, AI અને મશીન લર્નિંગમાં તેમની કુશળતાનો ઉપયોગ કરવા માટે ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેક્નૉલૉજી (IITs) અને ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજી (IIITs) જેવી પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓ સાથે સહયોગની સ્થાપના કરવામાં આવી છે.
“IMD હવામાનની આગાહી માટે AI-આધારિત ટૂલના વિકાસ પર કામ કરી રહ્યું છે. આ હેતુ માટે, IMD અને MoES માં પણ નિષ્ણાતોની એક ટીમ બનાવવામાં આવી છે”, તેમણે કહ્યું હતું. “વધુ IMD એઆઈ આધારિત સાધનોના વિકાસ માટે IIT વગેરે જેવી વિવિધ સંસ્થાઓ સાથે પણ સહયોગ કરી રહ્યું છે”.
ડીજીએ ઉમેર્યું હતું કે “IMD એ AI ટૂલનો નજીવો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે, પરંતુ તે 2-3 વર્ષમાં વિસ્તરણ કરશે.” હવામાન વિભાગની પહેલથી આગાહીની પદ્ધતિઓ સુધારવામાં મદદ મળશે, દેશને વધુ ચોક્કસ અને સમયસર હવામાનની આગાહી પૂરી પાડવામાં આવશે, એમ નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું. નિષ્ણાતોના મતે, હવામાનની આગાહીમાં AI અને મશીન લર્નિંગનો એક મુખ્ય ફાયદો ઐતિહાસિક હવામાન ડેટા અને રીઅલ-ટાઇમ અવલોકનની મોટી માત્રા પર પ્રક્રિયા કરવાની તેમની ક્ષમતામાં રહેલો છે.
આ ડેટાની અંદરના પેટર્ન અને સહસંબંધોને પારખવાથી, ચક્રવાત, ચોમાસા અને અન્ય આત્યંતિક હવામાનની ઘટનાઓ સહિત હવામાનની ઘટનાઓની વધુ ચોકસાઈ સાથે આગાહી કરવા માટે અનુમાનિત મોડલ વિકસાવી શકાય છે.