લખનઉ: અયોધ્યા માત્ર હિંદુ ધર્મ સાથે સંબંધિત નથી. બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મની ઉત્પત્તિનો સ્ત્રોત પણ કોઈને કોઈ રીતે અયોધ્યા સાથે જોડાયેલો છે. આવી સ્થિતિમાં, અયોધ્યા તમામ મૂળ ભારતીય ધર્મોને જોડવામાં એક મહત્વપૂર્ણ કડી સાબિત થઈ શકે છે.વિશ્વ હિન્દુ પરિષદ (VHP) રામ મંદિરના ઉદ્ઘાટન પછી એક કાર્યક્રમ ચલાવીને અયોધ્યાને તમામ મૂળ ભારતીય ધર્મોની એકતાના સ્થળ તરીકે સ્થાપિત કરશે. આ માત્ર તમામ ભારતીય ધર્મોના અનુયાયીઓને નજીક લાવવામાં મદદ કરશે નહીં, પરંતુ અયોધ્યા પ્રવાસનને પણ નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જશે.
બૌદ્ધ સાહિત્યિક પુરાવા સૂચવે છે કે ભગવાન બુદ્ધે આ સ્થળે 16 વર્ષ સુધી પડાવ નાખ્યો હતો. તેમણે અહીં તપસ્યા પણ કરી હતી. દક્ષિણ તરફના પ્રવાસ દરમિયાન અયોધ્યા તેમનું પ્રથમ પડાવ હતું.અયોધ્યામાં આજે પણ ઘણા બૌદ્ધ સ્તૂપ મોજૂદ છે. પરંતુ હાલમાં, વારાણસીએ બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓ માટે આસ્થાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર તરીકે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પોતાને સ્થાપિત કર્યું છે.
શીખ ધર્મના સૌથી પવિત્ર ધાર્મિક ગ્રંથ ગુરુ ગ્રંથ સાહિબમાં રામ શબ્દનો ઉપયોગ 2500 થી વધુ વખત થયો છે. એવું કહેવાય છે કે શીખોના પ્રથમ ગુરુ નાનક પણ 1520ની આસપાસ અયોધ્યા ગયા હતા. તેમની યાત્રા રામ પ્રત્યેના તેમના પ્રેમ સાથે જોડાયેલી જોવા મળે છે.આનાથી શીખ ધર્મનું સનાતન ધર્મ સાથે જોડાણ પણ સ્થાપિત થાય છે. જો કે, કેટલાક લોકોનું માનવું છે કે ગુરુ નાનકની આ યાત્રા કોઈ ધાર્મિક યાત્રા નહોતી, પરંતુ તે સામાન્ય લોકોને શીખ ધર્મ શીખવવા માટે કરવામાં આવી હતી. ગુરુ નાનકે પણ મક્કાની આવી જ યાત્રા કરી હતી.
જૈન ધર્મના તમામ 24 તીર્થંકરો ઇક્ષ્વાકુ વંશના હતા. ભગવાન રામનો વંશ પણ એવો જ હતો. જૈન અનુયાયીઓ માને છે કે તેમના ધર્મના સ્થાપક ભગવાન ઋષભદેવનો જન્મ અયોધ્યામાં થયો હતો. ભગવાન ઋષભદેવ ઉપરાંત અન્ય ચાર જૈન તીર્થંકરો અજિતનાથ, અભિનંદનાથ, સુમતિનાથ અને અનંતનાથ પણ અયોધ્યા સાથે સંબંધિત છે.
ઇક્ષ્વાકુ વંશ કે જેનાથી ભગવાન ઋષભદેવ સંબંધ ધરાવતા હતા, તે બુદ્ધના સમયમાં અયોધ્યાની આસપાસ શાસન કરતા હતા. આજે પણ અયોધ્યામાં ઘણા દિગંબર-શ્વેતાંબર જૈન મંદિરો છે. તેમાં ભગવાન ઋષભદેવનું જન્મસ્થળ માનવામાં આવતા મંદિરનો પણ સમાવેશ થાય છે. ચંદ્રગુપ્ત વિક્રમાદિત્યએ આ મંદિરનું પુનઃનિર્માણ કરાવ્યું હતું. અયોધ્યાના રાયગંજમાં ભગવાન ઋષભદેવની 31 ફૂટ ઊંચી પ્રતિમા આજે પણ મોજૂદ છે, જે બડી મૂર્તિ તરીકે ઓળખાય છે.
ભગવાન ઋષભદેવના યુગના હજારો વર્ષો પછી, તેમના મંદિરો અને અન્ય અવશેષો હજુ પણ અયોધ્યામાં જોવા મળે છે, તેથી ધાર્મિક અને ઐતિહાસિક સ્ત્રોતો દ્વારા પણ આ વાર્તાની પુષ્ટિ થાય છે. આ ભગવાન રામ સાથે જૈન ધર્મનું જોડાણ સાબિત કરે છે. એટલે કે અયોધ્યા જૈન ધર્મ માટે સૌથી પવિત્ર શહેર ગણી શકાય. જો અયોધ્યાને જૈન સમુદાય માટે સૌથી પવિત્ર સ્થળ તરીકે વિકસાવવામાં આવે તો તેની લોકપ્રિયતાને એક નવો વૈશ્વિક પરિમાણ મળી શકે છે.