દિલ્હી : વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ રવિવારે દેશના નવા સંસદ ભવનનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. આ સાથે સેન્ટ્રલ વિસ્ટા હેઠળ નિર્માણ કાર્યનો આ બીજો પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ થયો છે. અગાઉ વિજય ચોકથી ઈન્ડિયા ગેટ સુધીના સેન્ટ્રલ વિસ્ટા એવન્યુના રિડેવલપમેન્ટનું કામ કરવામાં આવ્યું હતું. જેને રાજપથથી બદલીને ‘કર્તવ્ય પથ’ કરવામાં આવ્યો હતો.
સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ હેઠળ કરવામાં આવી રહેલા નિર્માણ કાર્યોમાં નવા સંસદ ભવનનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો, જેનું રવિવારે પીએમ મોદીએ ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટનું કામ કેન્દ્રીય આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય હેઠળના કેન્દ્રીય જાહેર બાંધકામ વિભાગ (CPWD) પુનઃવિકાસ યોજના હેઠળ કરવામાં આવી રહ્યું છે. નવા સંસદ ભવનનાં નિર્માણ માટેનું ટેન્ડર ટાટા પ્રોજેક્ટ્સને સપ્ટેમ્બર 2020માં 861 કરોડ રૂપિયાના અંદાજિત ખર્ચે આપવામાં આવ્યું હતું. પાછળથી, કેટલાક ફેરફારોને કારણે ખર્ચમાં થોડો વધારો થયો.
ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ફર્મ લાર્સન એન્ડ ટુબ્રો લિમિટેડ રૂ. 1,189 કરોડના અંદાજિત ખર્ચે PMO, કેબિનેટ સચિવાલય, ઇન્ડિયા હાઉસ અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ સચિવાલયના એક્ઝિક્યુટિવ એન્ક્લેવનું નિર્માણ કરી રહી છે. ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં કંપનીને ટેન્ડર આપવામાં આવ્યું હતું અને આ પ્રોજેક્ટ 24 મહિનામાં પૂર્ણ થવાનો છે.
એક્ઝિક્યુટિવ એન્ક્લેવ સાઉથ બ્લોકની દક્ષિણ બાજુએ આવશે. ઈન્ડિયા હાઉસનો ઉપયોગ હૈદરાબાદ હાઉસની જેમ કોન્ફરન્સ ફેસિલિટી તરીકે કરવામાં આવશે જ્યાં હાલમાં વિવિધ દેશોના ટોચના મુલાકાતી નેતાઓ સાથે ઉચ્ચ સ્તરીય વાટાઘાટો કરવામાં આવે છે.
લાર્સન એન્ડ ટુબ્રો કોમન્સ કેન્દ્રીય સચિવાલયની પ્રથમ ત્રણ ઇમારતો પણ બાંધી રહી છે. L&T એ ઓક્ટોબર 2021માં રૂ. 3,142 કરોડની બિડ કરીને તેનું ટેન્ડર જીત્યું હતું. CPWDએ આ ઈમારતોને પૂર્ણ કરવા માટે અઢી વર્ષની સમયમર્યાદા નક્કી કરી છે. સામાન્ય કેન્દ્રીય સચિવાલય હેઠળ સરકાર 10 ઇમારતો બાંધવાની યોજના બનાવી રહી છે જેમાં મંત્રાલયો અને અન્ય કચેરીઓ હશે. હાઉસિંગ મિનિસ્ટ્રીના જણાવ્યા અનુસાર, વિવિધ સરકારી ઓફિસોના ભાડા પાછળ વાર્ષિક રૂ. 1,000 કરોડનો ખર્ચ થાય છે અને સામાન્ય કેન્દ્રીય સચિવાલય આ રકમ બચાવશે.
શાસ્ત્રી ભવન, ઉદ્યોગ ભવન, નિર્માણ ભવન અને રેલ ભવન એક સામાન્ય કેન્દ્રીય સચિવાલય માટે માર્ગ બનાવવા માટે તોડી પાડવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. સેન્ટ્રલ વિસ્ટા રિડેવલપમેન્ટ પ્રોજેક્ટ હેઠળ, ઉત્તર અને દક્ષિણ બ્લોક્સ, જે લ્યુટિયન્સ દિલ્હીમાં તેમની શરૂઆતથી સરકારી સત્તાના પ્રતીકો છે, તેને રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલયોમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવશે.
ઉત્તર અને દક્ષિણ બ્લોક ભારતના ઈતિહાસ અને તેની આઝાદી માટેના સંઘર્ષને પ્રતિબિંબિત કરે તેવી શક્યતા છે. સરકાર સંસદસભ્યોની ચેમ્બર બનાવવાનું પણ આયોજન કરી રહી છે જે ટ્રાન્સપોર્ટ ભવન અને શ્રમ શક્તિ ભવન સ્થિત જમીન પર આવશે. સરકાર સંરક્ષણ સંસ્થાનના કર્મચારીઓ અને ઉચ્ચ અધિકારીઓ માટે એક વિશાળ ‘ડિફેન્સ એન્ક્લેવ’ પણ સ્થાપશે.
એન્ક્લેવના નિર્માણનો માર્ગ મોકળો કરવા માટે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ગૃહ અને તેની આસપાસની ઇમારતોને તોડી પાડવામાં આવશે. ઈન્દિરા ગાંધી નેશનલ સેન્ટર ફોર ધ આર્ટસ (IGNCA) ની નવી ઇમારત જૂન 2024 સુધીમાં ભારતના રાષ્ટ્રીય અભીલેખાગારની બાજુમાં બાંધવામાં આવશે. સેન્ટ્રલ કન્વેન્શન સેન્ટર ડિસેમ્બર 2026 સુધીમાં બનાવવામાં આવશે.