મહિલા સશક્તિકરણઃ કૌશલ્ય વિકાસ યોજનાઓમાં મહિલા તાલીમાર્થીઓ માટે 30% બેઠકો નિર્ધારિત કરાઈ
નવી દિલ્હીઃ કૌશલ્ય વિકાસ અને ઉદ્યોગ સાહસિકતા મંત્રાલય વિવિધ સામાજિક-આર્થિક વર્ગ અને વિવિધ વયની મહિલાઓને રોજગારીની તકો પૂરી પાડવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે દેશની મહિલાઓને કૌશલ્ય પ્રશિક્ષણ પ્રદાન કરે છે. દેશમાં નબળા વર્ગની મહિલાઓને આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે ભારત સરકાર દ્વારા ઘણી યોજનાઓ ચલાવવામાં આવી રહી છે.
આ અંતર્ગત લઘુમતી બાબતોના મંત્રાલય (MoMA) એ ખાસ કરીને 6 સૂચિત લઘુમતી સમુદાયો માટે ‘સીખો ઔર કમાઓ’, ‘ઉસ્તાદ’ અને ‘નઈ મંઝિલ’ નામની વિવિધ કૌશલ્ય વિકાસ યોજનાઓ અમલમાં મૂકી છે. આ કૌશલ્ય વિકાસ યોજનાઓમાં મહિલા તાલીમાર્થીઓ માટે ઓછામાં ઓછી 30% બેઠકો નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત લઘુમતી મહિલાઓના નેતૃત્વ વિકાસ માટે ‘નયી રોશની’ નામની યોજના પણ અમલમાં મૂકવામાં આવી હતી.
આ યોજનાઓ વિષયો પર નેતૃત્વ તાલીમ દ્વારા મહિલાઓને સશક્ત બનાવે છે. તેમજ યોજનાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ કૌશલ્ય વિકાસ, શિક્ષણ, મહિલા નેતૃત્વ અને ઉદ્યોગસાહસિકતાના ઘટકોનો ઉપયોગ કરીને લઘુમતીઓ, ખાસ કરીને કારીગર સમુદાયોની આજીવિકામાં સુધારો કરવાનો છે. આ યોજનાઓમાં મહિલા તાલીમાર્થીઓ માટે બેઠકોની ફાળવણી સાથે, નબળી આર્થિક સ્થિતિ ધરાવતી લઘુમતી મહિલાઓની આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત થશે.
‘સીખો ઔર કમાઓ’, ‘ઉસ્તાદ’ અને ‘નઈ મંઝિલ’ યોજનાઓને ‘પ્રાઈમ મિનિસ્ટર હેરિટેજ (PM વિકાસ)નો પ્રચાર’ નામની સંકલિત યોજનામાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવી છે. આ કૌશલ્ય વિકાસ યોજનાઓમાં મહિલા તાલીમાર્થીઓ માટે ઓછામાં ઓછી 30% બેઠકો નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે.
પીએમ વિકાસ યોજનાના ત્રણ ઘટકો છે:
- કૌશલ્ય અને તાલીમ (લઘુમતી મહિલાઓ માટે 33% બેઠકો)
- નેતૃત્વ અને સાહસિકતા (લઘુમતી મહિલાઓ માટે 100%)
- શિક્ષણ (લઘુમતી મહિલાઓ માટે 50% બેઠકો)
આ ઘટકો લાભાર્થીઓની આવક વધારવા અને ધિરાણ અને બજાર જોડાણને સરળ બનાવીને સહાય પૂરી પાડવા યોજનાના અંતિમ ઉદ્દેશ્યમાં એકબીજાના પૂરક છે. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં અને ચાલુ વર્ષમાં, આ યોજનાઓ હેઠળ 36,492 લાભાર્થીઓને તાલીમ આપવામાં આવી હતી, જેમાં 27,217 મહિલા લાભાર્થીઓનો સમાવેશ થાય છે, જે કુલ લાભાર્થીઓના 74% કરતા વધુ છે.
